PUTİNİN UKRAYNA OYUNU: məqsəd Mərkəzi Asiyadırmı? - Moskva ilə Vaşinqton arasında yeni səngər qazılır
11-12-2021 [14:16]
Ərəstun ORUCLU
***
Əvvəlki yazımda bildirmişdim ki, Rusiyanın Ukraynaya hərbi müdaxiləsi yalnız Kremlin imitasiyası və siyasi blefidir, əslində isə Moskvanın hədəfində olan Mərkəzi Asiyadır. Deməli, təkcə Moskvanın yox.
İl ərzində yalnız ABŞ prezidenti Cozef Baydenlə (Cenevrədə) üzbəüz görüş keçirən Rusiya prezidentini gözlənilmədən Hindistana səfərə vadar edən nə oldu?
Vladimir Putinin bu səfərinin amerikalı həmkarı ilə videokonfrans formatında keçirdiyi müzakirənin həmən ardınca baş tutması hansı səbəblərdən qaynaqlanır və Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə Hindistan lideri Ravendra Modi arasında nələr müzakirə oluna bilərdi?
V. Putinin C. Baydenlə son danışıqları bir neçə məsələyə tam aydınlıq gətirdi:
1. Ağ Ev ABŞ-ın və onun NATO tərəfdaşlarının Rusiyanın Ukraynaya hərbi təcavüzünə layiqli cavab verməkdə israrlı olduğunu açıq şəkildə bəyan etdi.
2. ABŞ prezidenti bir qədər də uzağa gedərək Rusiya prezidentinə bildirdi ki, Ukraynanın NATO-ya mümkün üzvlük məsələsi heç bir halda Moskva ilə müzakirə və ya məsləhətləşmə predmeti ola bilməz və olmayacaq.
3. Bəyanatlarla kifayətlənməyən ABŞ özünün gələn il üçün hərbi büdcəsinə Ukraynaya hərbi yardımla bağlı xərcləri də daxil etməklə göstərdi ki, Vaşinqtonun Kiyevin müdafiəsinə yönəlik siyasəti artıq yalnız xəbərdarlıqlardan və çəkindirmələrdən ibarət olmayacaq.
Belə birmənalı mövqe Rusiyanın Ukraynaya qarşı təcavüz imitasiyasına vurulan yekun akkord oldu. Amma əslində Moskva özü də başqa reaksiya gözləmirdi və onun antiukrayna siyasəti əsasən diqqəti əsas hədəfdən yayındırmaq və "nəbz yoxlamaq" taktikası idi.
Hər iki taktiki addımı ilə bağlı konturların tam müəyyənləşməsi başa çatdığından Moskva əsas planının reallaşdırılması istiqamətində konkret fəaliyyətə keçir. Plan isə əvvəl də deyildiyi kimi Rusiyanın Mərkəzi Asiya istiqamətində xarici siyasətini gücləndirməkdən və bölgəni öz nəzarətinə qaytarmaqdan ibarətdir.
Mərkəzi Asiya istiqamətində öz təsirini artırmaq Moskva üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir və bir neçə məsələni eyni zamanda hədəfləməyə imkan verir. Hər şeydən əvvəl bu, region ölkələri ilə sıx əlaqələr qurmağa can atan Ankaranın qarşısını almaq üçün vacibdir.
Türkiyənin Mərkəzi Asiya ölkələri ilə hərbi-siyasi əməkdaşlıq qurmaq səylərini Rusiya özünün təhlükəsizliyi üçün təhdid hesab edir. Digər tərəfdən də belə bir əməkdaşlığın qurulması Rusiyanın əbədi "isti dənizlərə çıxış" xülyasına son qoymuş olardı. Həm də ona görə ki, bu halda həmin planın qarşısı təkcə Mərkəzi Asiyanın şimalından deyil, həm də onun cənub cinahından kəsilmiş olur.
Unutmayaq ki, şimaldan (Rusiyadan) Qazaxıstanla ayrılan Mərkəzi Asiya və Əfqanıstan bölgəsi cənubdan Ankaranın hərbi-siyasi tərəfdaşı olan Pakistan tərəfindən qapanır. Göstərilən böyük bir regionun Ankara-İslamabad alyansının, həmçinin onun üzdə görünməyən tərəfdaşlarının nəzarətinə keçməsi Moskva üçün başqa itkilərə də səbəb ola bilər.
Moskva üçün ciddi narahatlıq doğuran həmin səbəblərdən biri də Türkiyə-Pakistan alyansı üzvlərindən birincisinin NATO üzvü, ikincisinin isə Pekinlə sıx müttəfiqlik münasibətində olmasıdır. Deməli, Çin-Avropa daşımalarından yararlanmağa çalışan Rusiya tam oyundankənar vəziyyətə düşə bilər. Bölkədəki gəlişmələrə Çinin təmkinli münasibəti də Moskva üçün məhz buna işarədir.
Belə olduqda Rusiya üçün yeganə çıxış yolu Mərkəzi Asiyaya siyasi, ardınca da hərbi müdaxilə olur ki, bu da ilk növbədə Qazaxıstana təsirdən başlamalıdır. Görünür, başda prezident Putin olmaqla Rusiya hakim dairələrinin son aylar ərzində dəfələrlə Qazaxıstana qarşı ərazi iddiaları irəli sürməsi heç də təsadüfi deyil.
Amma yuxarıda qeyd olunduğu kimi bölgəyə cənubdan (Pakistan vasitəsilə) girişin və mümkün təsirin qarşısının alınması da bu halda ciddi hərbi-taktiki əhəmiyyət kəsb edir. Görünür, Moskva elə buna görə regionda yeganə tərəfdaş kimi Dehlini görür və onunla müvafiq anlaşmalara getməyə çalışır.
Amma Hindistanın təkcə Pakistanla deyil, elə Çinin özü ilə də münasibətlərində problemlərinin olması onu Moskvanın planlarından çəkinməyə də sövq edə bilər. Bundan sığortalanmaq üçün isə Rusiya Hindistana geniş hərbi əməkdaşlıq proqramı təklif etməlidir. Bölgədəki əsas rəqibi olan Çindən bütün parametrlər üzrə xeyli geridə qalan Hindistan üçün belə əməkdaşlıq əlverişli olardı.
Bütün bu gəlişmələr fonunda son günlər Mərkəzi Asiya bölgəsinə yeni bir oyunçu da daxil oldu. Özü də bu dəfə artıq hansısa mücərrəd dəyərlər və anlayışlarla deyil, real hərbi əməkdaşlıq planı ilə.
İki gün əvvəl ABŞ-ın və Qazaxıstanın müdafiə nazirlikləri arasında 2022-27 illəri əhatə edən geniş hərbi əməkdaşlıq barədə anlaşma imzalandı.
Göründüyü kimi, Vaşinqtonun da diqqəti təkcə Kiyevlə məhdudlaşmır. Bu isə Mərkəzi Asiyanı geosiyasi mübarizənin qaynar nöqtəsinə çevirir.
Mia.az
XİN başçısı: "Putin bu qüsuru gizlətməyə çalışır"
Roma Papası 12 qadın dustağın ayağını yudu və öpdü - FOTO
İsrail Dəməşqi yenidən vurub - Yaralılar var
İtaliya XİN başçısı İsrailə çağırış edib: "Rəfaha girməyin" - "İki dövlət modeli üçün çalışırıq"
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Ramazanın 19-cu günü: imsak və iftar vaxtları
"Hesab məlumatlarınızı tanımadığınız şəxslərlə paylaşmayın” - DİN sözçüsündən xəbərdqarlıq
Rəsul Bağırov BMT-nin rezident əlaqələndiricisi təyin olunub
Nazir daha bir xanıma yüksək vəzifə verdi - FOTO
Premyer Liqa: növbəti turun təyinatları bəlli olub
Ağdərədə qumbaraatan və pulemyot tapılıb
Türkiyə kubokunun təqvimi açıqlandı
Əməkdar artist Rahib Əliyev vəfat edib
Daha bir sosial media fenomeni tutulub - Xanımı ilə birgə
Qəzzada yardım gözləyənlər bombalanıb: 6 nəfər ölüb, yaralılar var
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
SABİQ NAZİRİN OĞLU İSTİNTAQA İFADƏ VERDİ - 400 minlik iddia ilə bağlı sensasion məlumat yayıldı
BRÜSSELDƏ "ÜÇTƏRƏFLİ GÖRÜŞ": ABŞ-ın təşəbbüsü Cənubi Qafqazda gərginliyi artıracaq – TƏHLİL
"Kinematoqrafiya haqqında" qanunun yenilənməsi məqsədilə işçi qrupu yaradılıb - ARKA-dan açıqlama
“1961-ci il Paris qətliamı" ilə bağlı qərar qəbul edildi - 300 insanın tarixi haqqı tanınacaqmı?
Əli Əsədov peşə təhsili üzrə yeni qərar imzalayıb
Latviya XİN rəhbəri istefa verib
“Azneft”in keçmiş rəhbəri SOCAR-da yeni vəzifəyə təyin edildi
Şərqşünas alimin azərbaycanlıların soyqırımına dair məqaləsi Tehranda çap olunub - FOTOLAR
Vilayət Eyvazov 238 nəfərlə bağlı rəislərə tapşırıq verib, 34 qazi isə polisə işə götürülüb - VİDEO
Sergen Yalçın sevgi hekayəsi ilə yenidən gündəmə gəldi - FOTO
Bolqarıstanda hökumət 3-cü dəfə də qurula bilmədi - Ölkə növbədənkənar seçkiyə gedir
Qəzzada savaşın 174-cü günü: ölənlərin sayı 32552 nəfərə çatıb
PKK tərəfdarları hava limanında fransız məmurlara hücum çəkib - Türkiyəyə etap olunan şəxsə görə
Aparıcı bloggerlərin dələduzluğunu ifşa elədi: "Bunların gizli “smm” xidmətləri var..."
"Mənə deyir ki, "sən kimsən əəə" - Jurnalist "Azərişıq" ASC-nın rəhbərindən şikayətlənib
Emin Ağalarov: "Putinin qərarı əsas rəhbər tutulacaq" - "Bunun üçün 150 milyon dollar lazım olacaq"
Baş Prokurorluğun keçmiş mətbuat katibi vəfat edib
İngilislərin İstanbuldakı seçki ilə bağlı proqnozu: "Müxalifət çöküb, buna görə..."
Daha bir bankı əmlakları satışa çıxarıldı
Gimnastlarımız Qran-pri turnirinə qatılacaq
Sabahın hava proqnozu açıqlandı
Məktəblərə işə qəbul müsabiqəsi üzrə təkrar müsahibə keçiriləcək