116 İL ƏVVƏLKİ BAKI: siyasi qətllər, ermənilərin qazdığı gizli tunel, girov götürülən şahzadə, basqınlar və... - Qəzetlərdən xülasələr
02-06-2021 [18:58]
Əziz Rzazadə
***
Bir neçə gündür ki, ötən əsrin əvvəlində, çar Rusiyasında nəşr olunmuş qəzetləri vərəqləyirəm. İmperiyanın bütün künc-bucaqları arasında Qafqazda baş verən hadisələr barədə məlumatlar marağımın əsas hədəfidir. Qərara gəldim ki, seçmələri oxucuları ilə paylaşım.
“Telefon” (Peterburq)
11 aprel 1906
BAKI. Şəhərin mərkəzində, günün günorta çağı “Browning” ilə silahlanmış bir quldur dəstəsi Levinsonun mətbəəsinə soxulub, ölüm hədəsi ilə 20 pud ağırlığında olan bir çap maşını binadan çıxarılıb, arabaya yüklənib və səssizcə aparılıb.
“Moskovski Listok” (Moskva)
21 aprel 1906
BAKI. Bu gün tamamilə təsadüfən Salyan alayının sursat anbarının altında nəhəng bir lağım aşkar edilib. Anbarda Bakıda yerləşdirilən bütün qoşunlar üçün 1 milyon ədəd güllə saxlanılır. Qazıntı erməni Davidyantsın evindən, üç erməni kirayəçinin qaldığı zirzəmidən başlayır. Tunelin uzunluğu təxminən 100 sajendir.
“Zabaikalskie Oblastnıye Vedomosti” (Çita)
23 aprel 1906
BAKI. Düşmənçilik edən xalq kütləsini maarifləndirmək və sakitləşdirmək məqsədi ilə burada bir sülh liqası təşkil edilib. Bu günlərdə liqa erməni-müsəlman gündəlik qəzetini nəşr etməyə başlayacaq.
“Novoye Vremya” (Sankt-Peterburq)
13 may 1906
BAKI. Bu gün, təxminən səhər saat 9-da, Kolyubakinskaya və Bazarnaya küçələrinin kəsişməsində mübahisə edən qəssablarla müsəlmanlar arasında şiddətli atışma baş verib. Bütün mağazalar bir anda bağlanıb. İnsanlar müxtəlif istiqamətlərə səpələnib, başlayan talan haqqında şayiələr yayıblar. Bir qəssab və bir rus qadın yaralanıb. Hadisə yerinə gəlməkdə gecikmiş polis və kazaklar heç kimi saxlamayıblar.
“Russkoye Slovo” (Moskva)
15 may 1906
BAKI. Balıqçılıq rayonunun işçiləri 1 May bayramını qeyd ediblər. Bütün mağazalar, dükanlar və bazarlar fəaliyyət göstərib. Heç bir toqquşma olmayıb. Administrasiya nümayiş və toplantıları qadağan edib.
“Peterburqski Listok” (Sankt-Peterburq)
17 may 1906
BAKI. Dünən şəhərin mərkəzində, Molokanskaya küçəsində 2 naməlum erməni arasında gözlənilməz atışma başlayıb və onlardan birinin ağır yaralanması ilə nəticələnib. Əhali çox təşvişə düşüb. Hadisə yerinə bitişik küçələr insanlarla dolu olub. Xoşbəxtlikdən heç bir fəsad baş verməyib və bir neçə saatdan sonra ara sakitləşib.
Şayiələrə görə, atışma Xalq Azadlığı Partiyasına yaxın olan Danşnaktsutyun Partiyası üzvləri ilə sosial inqilabçıların proqramına yaxın olan “hnçak”çılar arasında baş verib.
“Novoye Vremya”
22 may 1906
BAKI. Mayın 6-da, gündüz saat 1-də, maaşlar paylanmazdan 1 saat əvvəl 5 silahlı şəxs Xəzər maşınqayırma zavodunun idarəsinə soxulub. Qarətçilər tavana atəş açaraq, kassiri və digər şəxsləri binanı tərk etməyə məcbur edib və 16.724 rublu ələ keçirərək qaçmağa çalışıblar, ancaq 600-ə yaxın işçi həyətə çıxaraq onların təqibinə başlayıb.
Quldurlar izləyicilərini atəşə tutublar. Onlardan biri öldürülüb, ikisi yaralanıb, digər ikisi yaralanmadan polis tərəfindən saxlanılıb. Pul geri alınıb; təxminən 1000 rubl əskik gəlib.
“Russkoye Slovo”
23 may 1906
BAKI. Dünən həbsdən çıxan fərqli müsəlman partiyalarına mənsub 2 şəxs şəhərin mərkəzində atışmaya başlayaraq geniş çaxnaşma doğurub. Hər ikisi öldürülüb.
“Reç” (Sankt-Peterburq)
23 may 1906
Bakıda Dövlət Dumasına kadetlərin namizədi Stepan Stratonikoviç Yakovlev qatillərin qurbanı olub. <…>
Əqidəcə S.S. kadetlərin sol qanadına mənsub idi və bu partiyanın Bakı şəhərindən Dumaya namizədi olaraq irəli sürülərkən, “çernosoten” (qaragüruhçu rus millətçiləri – Ə.R.) namizədlərinə elə böyük bir rəqibi idi ki, onu “aradan qaldırmağa” qərar veriblər.
Orada, Bakıda bu asan bir işdir: insan həyatının dəyəri – muzdlu qətlin qiyməti cəmi 5 rubldur. Bakıda muzdlu qatillərin təsisatı var, bu, Kuzminskinin senator təftişində də sübut edildiyi kimi, polislə əlbir cəmiyyətdir və polis onu himayə edir… Orada qatillər heç vaxt axtarışa verilmir…
“Novoye Vremya”
6 iyun 1906
TİFLİS. Quba yaxınlığında şahzadə Vladimir Bebutov quldurlar tərəfindən tutulub. Soyğunçular 3 gün ərzində 9000 rubl fidyə verilməsini tələb ediblər. Dünən şahzadənin qohumları buradan pul göndəriblər. Bu gün bir teleqram alınıb, soyğunçular Tiflisdə yolu gözlənilən qardaşoğlunu artıq sərbəst buraxıblar.
“Russkoye Slovo”
22 iyun 1906
Axşam saat 5-də Qubernskaya küçəsində 3 atəş açılıb və bütün mağazalar dərhal qapadılıb. Təxribatçılar “ermənilər tatarları qırırlar”, – deyə qışqıraraq küçələri dolaşıblar.
Sosial demokratlar müdaxilə edərək əhalini sakitləşdirə bilib. Sonradan məlum olub ki, Kasabov mətbəəsinin yığıcısı şəxsi qərəzinə görə idarə müdiri Abramovskiyə atəş açıb. Abramovski öldürülüb.
“Russki Qolos”
11 iyul 1906
İRƏVAN. Erməni əhalisi tatarların əhatəsində olan qubernator qraf Tizenqauzenin hərəkətlərindən narazılığını açıq şəkildə bildirir, çünki o, rəsmi hesabatlarında son toqquşmalara görə ermənilərin məsuliyyət daşıdığını açıqlayır.
“Birjevıye Vedomosti”
8 avqust 1906
YELİSAVETPOL. Şuşada qırğın dayanıb. Döyüşən tərəflər arasında sülh bağlanılıb və tərəflər onu pozmamaq barədə ciddi vəd veriblər. Teleqraf bərpa edilib.
MİA.AZ
Əli Əsədov daha bir qərar imzaladı
İlham Əliyevlə Sadır Japarov Bakıda Çingiz Aytmatovun abidəsinin açılışında - FOTOLAR
Dövlət Aqrar Kolleci publik hüquqi şəxs yaradılıb - Hökumətdən qərar
Şuşaya ilkin mərhələdə 50 ailə köçürüləcək
Azərbaycan-Əlcəzair enerji əməkdaşlığı müzakirə edilib
Spiker 830 min manatlıq kompüter alır: mağazalardakı satışdan niyə baha alınır? - DETALLAR AÇIQLANDI (FOTOLAR, Yenilənib)
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
Türkiyənin ilk astronavtı Azərbaycana gələcək
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Bülent Uyğun: "Avrokuboklara getmək şansımız çox yüksəkdir”
Sabiq nazir 75 yaşında vəfat edib
Sabiq icra başçısı yenidən hakim qarşısında - İki şirkətin üzərindən həbs götürüldü
Konqoda "meymun çiçəyi" virusu yayılıb - Xəbərdarlıq
Türkiyədə daha bir terrorçu tutulub
Qəzzada savaşın 201-ci günü: daha 79 dinc sakin həılak olub
Tanınmış vəkil partiya sədri olmaq istəyir
İlham Əliyevlə Qırğızıstan prezidenti görüşdü, sənədlər imzalandı - Bakıda + FOTOLAR (Yenilənib)
MƏŞHUR PROFESSOR ÖZÜNÜ GÜLLƏLƏYƏRƏK ÖLDÜRÜB - Rəsmi açıqlama yayıdı
İsrail ordusu Livanın cənubunu bombalayıb
Şimali Koreya İrana böyük heyət göndərib
Prezident qırğızıstanlı həmkarını COP29-a dəvət edib
İordan çayının qərb sahilində həbslər davam edir
Xəzər dənizində birgə təlimlər başlayıb
PREZİDENT GENERALLA BAĞLI SƏRƏNCAM İMZALADI
YAP-çı deputat Rəsul Quliyevin elə müdafiəsinə qalxdı ki... - Eks-spiker "altdan işləyir?"
Bu ölkə Fələstini rəsmən dövlət kimi tanıdı
Eldar Əzizov Müsavata "hə" dedi - Partiya qurultaya hazırlaşır
Aysun İsmayılova: “Çox şıltaq və pozitiv insanam, amma..."
Rasim Balayev: "Məni aşağıladılar, ailəmə yaxın adam..." - MÜSAHİBƏ
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
İzmirdə PKK/KCK əməliyyatı: 6 nəfər saxlanılıb
Xankəndidə yenə silah-sursat tapılıb
AMEA-da yeni şöbələr yaradılıb - Təyinatlar olub
İstanbulda FETÖ əməliyyatı: daha 13 nəfər tutulub
Ticarətçı: "Deputat olmaq istəmirəm"
Pentaqon: "İsrail Rəfaha hücuma tərəddüt edir"
ABŞ-da TikTok qadağan olunur - Senat layihəni təsdiqlədi
Əli Əsədov Şura üzvlərini topladı: yeni tapşırıqlar verilib - FOTO
Azərbaycan nefti bir dollar bahalaşıb
Məşhur aktyor "Arka Sokaklar”a dönür
Türkiyə kuboku: "Beşiktaş" yenə qazana bilməyib