Xəzərdə suyun səviyyəsinin enməsi... - Professor yazır
08-01-2025 [10:08]
Saleh MƏMMƏDOV,
Professor, sabiq nazir
***
Həsən Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu Xəzər dənizinin sahillərinin və dibinin geomorfologiyası şöbəsinin müdiri, coğrafiya elmləri doktoru, professor Əmir Əliyev Xəzər dənizində suyun səviyyəsinin düşməsinin əsas səbəblərini, bundan yaranan problemləri və həll yolu barədə dedikləri tarixi reallıqdır.
Tarixi təcrübədə bu cür enmə-qalxma çox olub. Hətta 70-ci illərdə oğru Aqanbekyanin başçılığı ilə Şimal dənizlərinin Xəzərə axıdılması üzrə 143 milyard dollarlıq layihə də yerinə yetirmişlər. Amma sonralar layihə başa çatmamış Xəzərin səviyyəsi öz-özünə sürətlə qalxmış və 90-ci illərin ortalarından etibarən yenidən çəkilməyə başlamışdı. Amma təbiətin dəyişikliklərinə ümid etmək olmaz. Xüsusi elmi tədqiqat qrupu yaradıb geniş tədqiqat işinə başlamaq lazımdır.
https://www.britannica.com/list/7-lakes-that-are-drying-up
Məsələ burasındadır ki, dünyada təbii və insan təsirlərindən dolayı öz-özünə quruyan göllər və dənizlər mövcuddur. Bir nümunə olaraq Boliviyada yerləşən "Poopo Gölü" göstərilə bilər ki, bu göl 2015-ci ilin dekabrına qədər quraqlıq, iqlim dəyişiklikləri və suyun suvarma və mədənçilik üçün yönləndirilməsi nəticəsində tamamilə qurumuşdu.
"Xəzər Dənizi" barədə isə, bu dünyanın ən böyük daxili su hövzəsidir və su səviyyəsində əhəmiyyətli azalma müşahidə edilir. 1990-cı illərin ortalarından bəri Xəzər Dənizinin su səviyyəsi təxminən iki metr azalmışdır və əsrin sonuna qədər əlavə olaraq 9-18 metr azalacağı proqnozlaşdırılır. Bu azalma əsasən iqlim dəyişiklikləri, Volqa kimi çaylardan gələn suyun azalması və kənd təsərrüfatı və sənaye üçün suyun artan istifadəsi ilə əlaqədardır.
https://geographical.co.uk/.../the-caspian-sea-is...
Xəzər Dənizinin tamamilə quruması ehtimalı az olsa da, davam edən azalma ekosistemlərə, iqtisadiyyata və regional sabitliyə ciddi təhlükələr yaradır. Bu problemlərin həlli üçün səylər göstərilsə də, beynəlxalq əməkdaşlıq və davamlı su idarəetmə praktikalarına ehtiyac var.
MİA.AZ
Qəzzada partlayış: 14 yaşlı uşaq ölüb
Gəncədə kişi arvadının qulağını kəsib
Əfqan qaçqın Almaniyada dəhşət saçdı: 28 yaralı var - Şolts qəzəbli bəyanat verdi, Türkiyə "keçmiş olsun" dedi
ABŞ BCM-nin baş prokurorunu "qara siyahı"ya daxil etdi
Ruben Vardanyan yenidən hakim qarşısında - O, tərcüməçi və vəkillə təmin olunub (YENILƏNIB)
Ceyhun Mərdəliyev Bolqarıstandan ölkəmizə gətirilib
“Azərbaycan Dəmir Yolları”nda növbəti dəyişiklik - Daha bir departament müdiri vəzifədən çıxarılıb, yeni təyinat olub (Yenilənib)
Qəzzada daha 17 nəfər ölüb
Bakıda məktəbdə bir şagirdə kütləvi hücum faktı araşdırılır
Ərdoğan Pakistandan mesaj verdi: "Qəzza qəzzalılarındır, əbədi olaraq da belə qalacaq"
SABİQ DEPUTATIN DAYISINA 19 İL CƏZA KƏSİLDİ - Məhkəmə prosesi
Somali - Azərbaycan əməkdaşlığı nə vəd edir? - TƏHLİL
Sahibə Qafarova Somali prezidenti birgə işçi nahar edib - FOTO
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Sabah güclü külək gözlənilir - Xəbərdarlıq
Məhkəmə Şahnaz Bəylərqızı barəsində qərar verdi
Model Çelsi Balakişiyeva həbs edilib - Səbəb
PREZİDENT SOCAR-ın MƏSUL ŞƏXSİNİ İDARƏ RƏİSİ TƏYİN EDİB - Sərəncam
Prezident bu şəxsləri təltif etdi - SİYAHI
Samir Şərifov daha bir vəzifəyə təyin olundu - Sərəncam
Prezident Maqsud İbrahimbəyovla bağlı sərəncam imzalayıb
Putinin tələbə yoldaşı Rusiyanın müdafiəsinə qalxdı: "Bunu ya bilməyərəkdən, ya da bilərəkdən yayırlar”
Somali Prezidenti komando hərbi hissəsində olub
Elza Seyidcahan aparıcını məhkəməyə verib
"Turan" Agentliyi fəaliyyətini dayandırır - Mehman Əliyev səbəbi maliyyə ilə əlaqələndirib
Ərdoğanın adı Pakistanda ən böyük yollardan birinə veriləcək
Baş nazir: "Pakistan və Türkiyə arasında bənzəri olmayan əlaqə var"
Somali prezidenti Səngəçal neft terminalında olub
Artur Rasizadənin səhhətilə bağlı xəbər yayılıb
Prezident İlham Əliyev daha bir səfirin etimadnaməsini qəbul edib
Azərbaycan prezidenti Belarusun yeni səfirini qəbul edib - FOTO
Sabah yağış və qar yağacaq
Ankarada nəqliyyatda gedişhaqqı qalxdı
Prezident İlham Əliyev Türkiyənin yeni səfirinin etimadnaməsini qəbul edib - FOTOLAR
Müğəni efirdən "Adam məni silahla təhdid edir" dedi, polisdən dərhal reaksiya gəldi - VİDEO
Ağcabədi polisi narkotik satan şəxsi saxlayıb
Ərdoğan Pakistanın baş naziri ilə görüşüb - İslamabadda
ABŞ kəşfiyyatı: "İsrail İranın nüvə obyektlərinə hücum planlayıb, Trampa təzyiq artacaq"
Qadın sonsuzluğu: diaqnostika və müalicəsi sığorta ilə aparılacaq
Azərbaycan Ermənistana qarşı daha bir iş üzrə iddia qaldırıb - XİN detalları açıqladı
Vətəgədən qaçan 27 min qızılbalıq üçün mükafat vəd edilib
Kəlbəcərdə qayadan yıxılan 21 yaşlı oğlan ölüb
Ceyhun Bayramov Almaniyaya gedib