Trampın Ukraynaya dair telefon diplomatiyası: nə gözlənilir?
13-02-2025 [09:35]
Şahin CƏFƏRLİ
Politoloq
***
Putinlə telefon söhbətinin məzmunu barədə Trampın paylaşımından sonra müharibənin elə bu günlərdə dayandırılacağı, eyni zamanda Ukraynanın taleyinin Ukraynanın iştirakı olmadan müzakirə və həll ediləcəyi haqda təsəvvür və rəylər yarandı. Belə deyil.
Sadəcə olaraq, Tramp narsist mahiyyətinə uyğun olaraq, hər hansı problemin həllində öz rolunu şişirtməyə və sövdələşmələr əldə etmə sahəsindəki məharətini hər kəsə nümayiş etdirməyə ehtiyac duyan adamdır. Təsadüfi deyil ki, telefon danışıqlarından dərhal sonra Ağ Evdən açıqlama verildi ki, Tramp Putini və Rusiyanı rəqib kimi görür.
Tramp hərbi əməliyyatların tezliklə dayandırılmasını, atəşkəsə nail olunmasını istəyir və bu mövqeyini Putinə bir daha çatdırıb. Peskovun dediyinə görə, Putin belə cavab verib ki, “konfliktin ilkin səbəblərini aradan qaldırmaq vacibdir”. (“Путин, со своей стороны, упомянул о необходимости устранения первопричин конфликта”). Yəni telefon danışığında müharibənin dərhal dayandırılmasına dair razılıq əldə olunmayıb.
Bu barədə daha əvvəl yazmışdım: Putin hesab edir ki, danışıqlar təkcə Ukrayna ilə məhdudlaşmamalıdır, ümumən “problemi doğuran ilkin səbəblər” Rusiya və ABŞ arasında müzakirəyə çıxarılaraq həll olunmalıdır. Rusiya məsələyə bütün Avropada təhlükəsizlik arxitekturasının yenidən qurulmasının zəruriliyi nöqteyi-nəzərindən yanaşır və bu coğrafiyada öz maraqlarının ABŞ tərəfindən tanınmasını, yəni bir növ nüfuz dairələrinin bölüşdürülməsini təklif edir. Moskva bu haqda rəsmi mövqeyini yazılı şəkildə 2021-ci ilin dekabrında ABŞ və NATO-ya təqdim etmişdi. Trampın bu gün elan etdiyi nümayəndə heyəti ilə Rusiya nümayəndə heyətinin görüşündə bütün bu məsələlər müzakirə olunacaq.
Bəs, Tramp niyə bu cür müzakirəyə razılıq verib?
Xatırlatmaq lazımdır ki, Bayden də Rusiya ilə bu mövzuda müzakirələrdən imtina etməmişdi. 2022-ci ilin yanvarında Cenevrədə iki ölkə nümayəndə heyətlərinin görüşü keçirilmiş və ABŞ tərəfi Rusiyanın ultimativ tələblərini qəbul etmədiyi üçün nəticəsiz bitmişdi. Ondan əvvəl isə CİA direktoru Berns və dövlət katibinin müavini Nuland Rusiyaya səfərlər etmişdilər.
Planlaşdırılan Tramp-Putin görüşündən əvvəl nümayəndə heyətləri arasında danışıqların aparılması Trampın o qədər də sevmədiyi diplomatik praktikaya və dövlət ənənələrinə uyğun davrandığını göstərir. Bu tip danışıqlar diplomatlar tərəfindən hazırlanır, müzakirələrin stenoqramı tutulur və dövlət arxivinə verilir. Yəni bağlı qapılar arxasında çox məxfi şəkildə alverlər aparılıb, hansısa paktlar bağlanmır. ABŞ tərəfdən görüşdə dövlət katibi Rubio, milli təhlükəsizlik müşaviri Uoltz, CİA direktoru Retkliff kimi geosiyasəti, beynəlxalq münasibətləri, o cümlədən Ukrayna müharibəsinin səbəblərini bilən insanlar iştirak edəcək. Putinin imperialist təxəyyülünün məhsulu olan absurd tələblərin ABŞ tərəfindən qəbul ediləcəyinə mənim böyük şübhəm var.
Rusiya-ABŞ görüşündən əvvəl, Cümə günü (yəni sabah) ABŞ dövlət katibi Rubio və vitse-prezident Vens Münhendə Zelenski ilə görüşəcəklər. Bu, Ukraynanın taleyinin onun iştirakı və xəbəri olmadan həll edildiyini söyləməyə əsas vermir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Ukraynanın faydalı qazıntı yataqlarının istismarı ilə bağlı iki ölkə arasında imzalanacaq sazişdən sonra ABŞ-ın Ukraynaya yardımları davam etdirəcəyi ehtimal olunur.
Təbii ki, mən Ukrayna üçün hər şeyin yaxşı getdiyini iddia etmirəm. Şübhəsiz ki, Ukrayna bəzi ağrılı güzəştlərə getmək məcburiyyətindədir. O, işğal altındakı ərazilərin qeyri-müəyyən müddətə Rusiyanın nəzarətində qalmasına razı olacaq. Bununla bağlı bir təhlükə də var ki, Tramp Rusiyanı atəşkəsə razı salmaq üçün işğaldakı ərazilərin bir hissəsinin (məsələn, Krım və Donbasın) Rusiya ərazisi kimi tanınmasını Zelenskidən tələb edə bilər. (Bunu bir ehtimal kimi yazıram, belə tələb olmaya da bilər). Amma Zelenski və ya hər hansı Ukrayna rəhbərinin ölkə Konstitusiyasına zidd olan belə bir məsələyə razılaşması mümkün deyil. Ukrayna indiki mərhələdə NATO üzvlüyündən də imtina etməli olacaq. Amma unutmaq olmaz ki, Bayden administrasiyası da Ukraynanın NATO üzvlüyünə razı deyildi. Ümumiyyətlə, hazırkı vəziyyətin yaranmasına görə məhz Bayden və demokratlar məsuliyyət daşıyır. Əgər 2014-cü ildəki hadisələrdən sonra NATO-ya üzvlüklə bağlı Ukraynaya tezləşdirilmiş qrafik verilsəydi, yaxud Ukrayna ciddi şəkildə silahlandırılsaydı, Rusiyanın 2022-ci ildəki xain hücumu baş verməyəcəkdi. 2014-cü ildə Krımın işğalı və ilhaqı zamanı da Bayden hakimiyyətdə idi - vitse-prezident qismində.
Hazırkı mərhələdə Ukrayna, prinsipcə, atəşkəsə razıdır – bir şərtlə ki, ölkə ərazisinin qalan 81%-lik hissəsinə etibarlı təhlükəsizlik zəmanəti verilsin. Bu halda Ukrayna öz müstəqilliyini, milli dövlətçiliyini qorumuş olacaq: yaxın günlərdə 3-cü ildönümü tamamlanacaq müharibədə təməl hədəf məhz bu idi.
Bəs, Rusiya qarşıya qoyduğu siyasi məqsədlərə nail olmadan müharibəni dayandırmağa razılıq verəcəkmi? Bunu görəcəyik.
P.S.Yazı müəllifin Feysbiuk hesabından götürülüb.
MİA.AZ
Məhkəmə-Hüquq Şurasının növbəti iclası keçirilib
Azərbaycan neftinin qiyməti enib
59 qırıcı, 9 hərbi gəmi... - Tayvan adası ətrafında gərgnlik böyüyür
Millətlər Liqası: Türkiyə - Macaristan oyununun hakimləri bəlli olub
Rusiya Maskla kosmik əməkdaşlığa hazrlaşır - Açıqlamalar
Ruben Vardanyanın məhkəməsində on nəfərdən çox zərərçəkmiş şəxs ifadə verib - FOTOLAR
“Neft Daşları”nda faciə: kran dənizə aşdı, maşıinst öldü
Leyla Əliyeva Qubada - FOTOLAR (YENİLƏNİB)
PUTİNLƏ TRAMP TELEFONDA 2.5 SAAT MÜZAKİRƏ APARIB - Ukrayna ilə bağlı ekspert qrupu yaradılacaq...
Əkrəm İmamoğlunun diplomu ləğv edilib - Universitet qərar verdi
Prezident və xanımı Ağdərədə - Dövlət başçısı sakinlərlə söhbətləşib (FOTOLAR, YENİLƏNİB)
Ermənistan ordusu ntəxribatlardan əl çəkmir - Mövqelərimiz yenə atəşə tutuldu - (YENİLƏNİB)
"Bursaspor" yeni baş məşqçi gətirib
Argentina millisinin heyəti açıqlanıb - Messi heyətdə yer almayıb
Prezident İlham Əliyev AMEA ilə bağlı sərəncam imzaladı
İsrailli radikallar fələstinlilərin evlərinə hücum ediblər - Butuika və daşlarla...
Çin CERES-1 raketi ilə 8 peyk buraxıb
Mıəhkəmə Rüfət Səfərovun haqqında qərar verdi
İlham Əliyev xalqı təbrik edib - MƏTN
PREZİENT ONLARI TƏLTİF ELƏDİ - SİYAHI
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Ciro İmmobilenin meneceri: "Onun bəzi problemləri var"
"Dedi ki, qələt eləmisən, sən kimsən məni parodiya edirsən?"
Bu sürücülərin cəriməsi ləğv olunacaq - Ekspert açıqladı
İsrail Livanı bombalayıb
Çin ABŞ və Rusiyanı geridə qoydu - Yeni nəsil qırıcı ikinci sınaqdan çıxarıldı (FOTO)
"Beşiktaş" klubu açıqlama yaydı: "Bu xəbərlərə inanmayın"
Abdullah Kavukçu: "Osimheni əldə etmək xəyal deyil"
Suriya ilə Livan savaşın eşiyində: nə baş verir?
"Bursaspor" baş məşqçisini istefaya göndərib
Kennediyə sui-qəsdə dair sənədlər açıqlanacaq - 80 min səhifəlik cinayət işini hamı oxuya biləcək
ABŞ-dan dəhşətli fırtına: azı 40 nəfər ölüb
İndoneziyada güclü zəlzələ oldu - 6 bal gücündə
TRAMP İRANI HƏRBİ GÜCLƏ TƏHDİD ETDİ: "Onların hər bir gülləsinə görə siz cavab verəcəksiniz"
"İnter Mayami" liderliyə yüksəldi - Messi qol atdı
Avropa İttifaqı rəsmisi: "Suriya xalqı bilsin ki, biz hər addımda onların yanında olacağıq"
İstanbul hava limanında sistem çöküb: yüzlərlə sərnişin havasız qalıb, uçuşlar ləngiyib - Açıqlama (FOTOLAR)
Aİ Ukraynaya yeni yardıma hazırlaşır - 3,5 milyard avroluq
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Aİ-nin Azərbaycanla sərhəddə casus missiyası yenidən aktivləşib
Ermənilər yenə sərhəddə təxribata əl atıb - Müdafiə Nazirliyi məlumat yaydı (Yenilənib)
Ermənilər Bakıda məhkəmədə: "Ermənistandan hər il 7-8 min çağırışçı Azərbaycanın..." - FOTOLAR (Yenilənib)
Ramazanın 18-ci gününün duası: imsak və iftar vaxtı
SOCAR İsraildə kəşfiyyat işləri aparmaq üçün lisenziyalar aldı - Mikayıl Cabbarov açıqladı (FOTOLAR, YENİLƏNİB)
"Nar” “DanceAbility” iştirakçıları ilə görüşüb - FOTOLAR