Mirzə Xəlil və qızı Rübabə Muradova... - Bir ərizənin sirri
22-08-2023 [17:13]
Etibar Əbilov,
“Ədəbiyyat və incəsənət”
***
Şəkildəki unudulmaz muğam ifaçımız Rübabə xanım Muradovanı təbii ki, hər biriniz tanıdınız. Digər fotodakı şəxs isə Rübabə xanımın atası Mirzə Xəlildir.
Bildiyimiz kimi, Rübabə xanımın ailəsi İranda yaşayıb. O,1930-cu ildə Ərdəbil şəhərində anadan olub. Atası Mirzə Xəlil Tehranda dini, Xorasanda isə göz həkimliyi üzrə tibbi təhsil alıb.
Kecən əsrın 40-cı illərində Təbrizdə Pişəvərinin rəhbərliyi ilə Milli Azadlıq hərəkatı başlayanda Mirzə Xəlil də həmin hərəkata qöşulub və hətta fəallığına görə Azərbaycan Demokratık Firqəsinin Ərdəbil şəhər şöbəsinin sədr müavini olub.
Böyük ümidlərlə və arzularla yaradılmış Azərbaycan Demokratık firqəsi Stalinin xəyanəti nəticəsində məglubiyyətə uğrayır. Şah rejimi Təbrizi qan gölündə boğur. Şahın əmri ilə firqənin üzvlərinə amansız divan tutulur. Mirzə Xəlil də digər azərbaycanlı məsləkdaşları ilə Şimali Azərbaycana pənah gətir.
Mənim bu yazıda məqsədim Mirzə Xəlilin (və həm də Rübabə xanımın) Azərbaycandakı həyatında unudulmuş mühüm bir məqam haqqındadır. Rübabə xanım haqqında yazılanlarda və yaxud onun haqqındakı televiziya verilişlərində Rübabə xanımın ailəsinin əvvəl Sabirabadda, sonra Salyanda, 1957-ci ildən isə o vaxtkı Əlibayramlıda (indiki Şirvanda) yaşadığı qeyd edilir. Bunlar təbii ki, həqiqətdir. Amma digər bir həqiqət var ki, həmin həqiqət barədə heç kəs yazmır, demir.
Həqiqət isə ondan ibarətdir ki, Mirzə Xəlilin 7 nəfərlik ailəsi 1950 -illərin ortalarında Neftçalada yaşayıb.
Mirzə Xəlil Neftçalanın 26-lar adlanıan qəsəbəsində tibb məntəqəsində işləyib. Və elə həmin qəsəbədə də yaşayıb...
Amma İranı tərk edərkən həkimlik diplomunu özü ilə götürmədiyindən, yəni diplomu olmadığından, onu həkim olaraq işə götürməyiblər. Mirzə Xəlil də məcburən 26-lar qəsəbəsindəki tibb məntəqəsində az maaşla fəhlə kimi işləyib. Amma onun xahişini və çamaat arasındakı hörmətini nəzərə alıb, qeyri-rəsmi də olsa, ona göz xəstələrini müalicə etməyə, sarğı sarımağa icazə veriblər...
Atam İmamverdi Əbilov, təbii ki, Mirsə Xəlili tanıyırdı və haqqında həmişə böyük ehtiramla danışırdı. Mirzə Xəlil bizim tərəflərdə "Quran"ı mükəmməl bilən bəlkə də yeganə şəxs olub. Ağır təbətli olub, el-obanın xeyrində şərində yaxından iştirak etdiyi üçün hamı ona hörmət edib.
Atam danışırdı ki, onun böyük bir istəyi var idi. Həkim kimi hüququnun tanınması və həkim kimi fəaliyyət göstərmək, həkim kimi əmək haqqı almaq. Amma bütün əlaqədar, cavabdeh təşkilatlar Mirzənin diplomunun olmamasını əsas gətirib onun istəyini rədd ediblər...
Atam danışırdı ki, bir dəfə ondan diplomunu özü ilə İrandan niyə gətirmədiyini soruşdum.
Diplomuna görə çox əziyyətlər çəkmiş Mirzə Xəlil:
- Canım, orada (İranda) bizi adam yerinə qoymurdular, haqqımızı tapdayırdılar. Burda da (Sovet İttifaqı) bizə inanmırlar.... Cəlladın qaç-qovunda nə yada düşürdü ki, diplom da yada düşə? Məgər diplom vətəndən şirindir? Vətəni qoruya bilmədik, diplomu necə qoruyaydıq, ay sağ olmuşlar...
...Yenə də atamın xatirələrinə istinad edirəm: 1955-ci ilin martında Azərbaycanın o vaxtki Səhiyyə naziri Vəli Axundov (Sonralar Azərbaycan MK- nin birinci katibi) səhiyyə işciləri ilə görüş keçirmək üçün Neftçalaya gəlir. Təbii ki, iclasda yalnız səhiyyə işçiləri, həkimlər, tibb bacıları iştirak edib.
Mirzə Xəlil o vaxtlar Neftçalada rəhbər vəzifədə işləmiş atamdan problemlərini Vəli Axundova çatdırmağı xahiş edir. İclasdan sonra atam Mirzə Xəlili nazirlə görüşdürür.
Nazir Mirzə Xəlili dinləyib, ona bir ərizə yazmagı tapşırır. Mirzə Xəlil qonşu otaqda bir ərizə yazıb atama verir. Atam da ərizəni oxumadan Nazir Vəli Axundova təqdim edir.
Vəli Axundov ərizənin ilk cümləsini oxuyub:
- Siz bu ərizəni özünüz oxumusunuz?-deyə atamdan soruşur.
Atam: Xeyr.
Nazir isə sadəcə "Gərək oxuyaydınız" deyib ərzəni atama qaytarır.
Mirzə Xəlil tərəfindən yazılmış ərizənin birinci cümləsi belə idi (atam həmin ərizəni saxlayırdı):
- Dövləti Şurəvinin Azərbaycan Cumhuriyyəti Səhiyyə rəisi Vəli Axundov həzrətlərinə... (Atam deyirdi ki, belə tələsik hərəkət etdiyimə görə, ərizəni oxumadan nazirə təqdim etdiyimə görə özüm də pis olmuşdum).
Daxilən xeyirxah insan olan Vəli Axundov söhbəti böyütmür, sadəcə deyir ki, "ərizəni təzədən yazsın".
Atam yaxın dostu olan bir ədəbiyyat müəllimindən xahiş edir və həmin müəllimin köməyi ilə Mürzə Xəlil ərizəni təzədən yazır və həmin ərizə Vəli Axundova təqdim olunur...
Həmin ərizədən az sonra Mirzə Xəlil Əlibayramlıya köçür. Orada daimi məskən salır və Əlibayramlıda da vəfat edir. Məzarı da Əlibayramlı (indiki Şirvan) şəhərindədir.
Etiraf edim ki, Mirzə Xəlilin nazirə yazdığı ərizənin müqəddaratından da xəbərim yoxdur.
Ümumiyyətlə, çox bilmək istədiyim suallar olub ki, mən o sualları atama verməyi həmişə təxirə salardım. "Gələn dəfə soruşaram" deyib üstündən keçərdim. İnsan nə yaşda olursa olsun, ölümün qaşla göz arasında qərarlaşdığını bilsə də, bir vaxt valideynlərini itirəcək qaçılmaz həqiqət haqqında çox az fikirləşir. Bu mənada, atamdan, onun bildiyi bir çox hadisələri vaxtında özündən soruşmadığıma, o sualları sonraya saxladığıma görə indi də ağrılı təəssüf hissi keçirirəm.
...Nəhayət... Neftçalanın köhnə kişiləri yaxından tanıdıqları xeyirxah, nəcib insan, böyük, unudulmaz muğam ustadımız, xalq və bəstəkar mahnılaımızın əvəzsiz ifaçısı Rübabə Muradovanın atası Mirzə Xəlil haqqında həmişə böyük məhəbbətlə söhbət açırdılar. Amma təəssüf ki, indiki gənclərin (təkcə gənclərin yox) bir çoxunun böyük muğam ifaçısı Rübabə Muradobanın bir müddət Neftçalada yaşadığından sadəcə olaraq xəbərləri belə yoxdur.
Bütün həqiqətlər isə yazılmalı və deyilməlidir.
Allah Mirzə Xəlilə də, Rübabə xanım Muradovaya da qəni-qəni rəhmət eləsin.
Mia.az
COP29 zolaqları: bu küçələrə avtomobillər daxil ola bilər - SİYAHI
Keçmiş rəislərə hökm oxundu - SİYAHI
Pensiyalar niyə gecikir? - DSMF cavabdan yayınır
Sabahdan intensiv yağış yağacaq - Xəbərdarlıq
Vəkilin əl-qolunu bağlayan şəxsə hökm oxunub
Hizbullah: "İsrail mövqelərinə ağır zərbələr vurduq"
Partiya funksioneri 25 yaşlı qızı konsertdə yumruqlayıb - FOTO
Beynəlxalq Bankdan şikayətçiyə anormal cavab verilib: "Saat 14:00-a kimi etməmisinizsə, 4,5 gün ərzində..."
Şahin Mustafayev İranın xarici işlər naziri ilə müzakirə aparıb
Deputat Ramid Namazov Ziyafət Əsgərovu əvəzləyib
Azərbaycan yığması Estoniyaya qarşı matçı Bakıda oynamayacaq
Əhalinin sayı açıqlanıb - Qadınlarn sayı çoxdur
Sabah yağış yağacaq
İsrail Livanda xəstəxanaya raket atıb - Üç həkim ölüb
ABŞ-dan İrana Trampla bağlı sərt xəbərdarlıq: "Əgər nəsə olsa..."
“Express Bank”ın mənfəəti azalıb, xərcləri artıb
"AAAF Park" işıqpulunu ödəmir - Sakinlər imdad diləyir
Vəzifəli şəxs zorla qız qaçırıb - İşə polis qarışıb
Prezident İlham Əliyev sərgi iştirakçılarına məktub göndərdi - MƏTN
Şimali Koreyadan şok hərəkət: iki ölkəni birləşdirən əsas yollar partladıldı - İki ölkə savaşa doğru irəliləyirlər
Mahsun Kırmızıgülün serialı uğursuzluqla üzləşib - Məşhur aktyor "ölüm səhnəsi"nin yazılmasını tələb edib
"Beşiktaş"ın keçmiş oytunçusu 1.5 ildən sonra aktiv futbola dönür
Elektron siqaret damarların qocalmasını sürətləndirir
Həbsdəki sabiq icra başçısı şikayət edib
"Azərsun”a daha bir ittiham: "Bu qədər pul qazanırlar, amma..." - "Reklamlarda yalan vəd edirlər ki..."
Leyla Əliyeva ICESCO-nun qərargahında olub, yeni əməkdaşlıq sazişi imzalanıb - FOTOLAR
İki kollecə direktor müavinləri təyin olunub - Onlar kimdir?
"Hizbullah" Livanın cənubunda İsrail tanklarını vurub: "Alov alan tanklardakı əsgərlər ölüb..."
Daha iki ölkədə "meymun çiçəyi" virusu aşkarlanıb - Açıqlamalar
Azərbaycan neftinin qiyməti 2 dollar ucuzlaşdı
Qəzzada sığınacaq mərkəzləri vurulub - Ölən və yaralananlar var
Tapılan çəkmədəki donmuş ayaq: 100 ilin sirri çözüləcəkmi? - FOTOLAR
18 saat hava limanında saxlanılan yığma komanda oyuna çıxmadı - Millətlər Liqasında qalmaqal
Gəncə Dövlət Universitenin "ÜTF və texnologiya" kafedrasının müəllimlərinə beynəlxalq sertifikatlar verilib - FOTOLAR
BMT rəsmisi: "Bu qəddarlığa indi son qoyulmalıdır"
Türkiyə - İslandiya oyunu: 6 qol, iki penalti və tarixi qələbə...
Təl-Əvivə atılan 3 raket 194 bölgıədə "həyəcan siqnalı" yaratdı
Bosniya və Herseqovina vətəndaşları üçün viza rejimi birtərəfli qaydada ləğv olunub
Netanyahu: "Bunu açıq deyirəm: Livanın hər yerini vuracağıq"
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
İcra başçısının sabiq birinci müavini 800 min dollara restoran alıb
Sumqayıtda küçədə naməlum kişi meyiti aşkarlanıb