Mənə xox gəlməyin...
21-05-2023 [09:41]
Aqşin YENİSEY
***
Demək, silaha sarılıb sovet hökuməti ilə döyüşən bir Azərbaycan bəyinin bioqrafiyasını oxuyuram. Bəy bolşeviklərlə ona görə döyüşmür ki, vətəni işğal təhlükəsi ilə qarşılaşıb, ona görə döyüşür ki, şəxsi mülkiyyətini itirmək qorxusu ilə üzləşib.
Ümumiyyətlə, Azərbaycanda bəylik institutu çar Rusiyasının xanlıqların yerində yaratdığı idarəetmə forması idi; rus çar xanları öldürüb, onların tabeliyində olan bəyləri qorumuşdu. Sovet Rusiyası bəyləri öldürüb onların tabeliyində olanlardan kolxoz sədrləri yaratdı. İdarəetmənin heç bir halda fəlsəfəsi dəyişmədi, xalqın belində şaqqıldayan qamçı, sadəcə, əldən-ələ ötürüldü. Xan, bəy və kolxoz sədri vətən və millət dedikdə mülkiyyətində olan ərazi və əhalini nəzərdə tuturdu. Milli dövlətçilik ideologiyası zəif olan xalqlar hələ də belə düşünürlər.
Mən alayı şeydən danışmaq istəyirdim. Demək, bu bəy mülkiyyətində olan kəndlərin birində yeniyetmə bir qıza aşiq olur. “Aşiq olur” sözünə aldanmayın, kişini otuz yaşından sonra “aşiq” edən şey incə qəlbi deyil, adının eşq əfsanələrində çəkilməsini istəməyən daha bazburutlu bir orqanıdır. Məcnun irfan fəlsəfəsinin Füzulinin dəlləkliyi ilə axtaladığı cahil idi; irfanın bəhrələndiyi vəhdəti-vücud praktikasında məcnunun erkək və dişisi olmur.
Nəsə, bu bəy qıza elçi göndərir, atası qızı verməkdən imtina edir. Daha sonra bəy nota göndərir: elə eləmə ki, adamlarımı göndərim qızı zorla gətirsinlər. Ata qorxub qızını özündən də yaşlı olan bəyə verir. Ümumiyyətlə, Şərqdə ən çox bakirə qızlar qorxu mühitinin qurbanı olurdular. Bunun kökü bakirə qızların tanrılara qurban edildiyi qədim dövrlərə gedib çıxır. Xəlifələrin, sultanların, şahların hərəmxanaları, əsasən, qorxuya qurban edilmiş qız-gəlinlərdən ibarət olurdu. Məsələn, bizim Nadir şah Qureyş qalasının üstünə gedəndə bölgə rəislərindən biri öz qızını ona hədiyyə edir. Nadir də qızı başqa bir adamına verir. Kişilərin növbə ilə bir-birinə ötürdüyü qız axırda dəli olur. İndiki dövr olsaydı barı feminist olardı.
Sözümün canı nədir səhərin gözü aşılmamış? Bu cür “Məşədi İbad və Gülnaz” olayı Qərbdə də yaşanır. Tez-tez mediada Qərbdə baş tutan hansısa məşhur, yaxud varlı bir qoca ilə gənc bir xanımın evlilik görüntüləri yayımlanır. Amma bu münasibətlər Qərbdə qorxu üzərindən deyil, könüllü seçim üzərindən qurulur. Çünki işin içində sosial münasibətləri tənzimləyən bir fəlsəfə var. Şərqdə hələ də fəlsəfə allah və insan arasında münasibətlərin giriftarıdır. O kəslərin münsaibətlərini tənzimləməyə çalışır ki, onlar – allah və insan – heç vaxt gerçək münasibətlərdə üz-üzə gəlmirlər. İnsanın allahla munasibət yaratması üçün mütləq gerçəklikdən uzaqlaşması lazımdır, Məcnun kimi. Söhbət təkcə cinsi münasibətləri tənzimləyən fəlsəfənin yoxluğundan getmir. Şərqdə, ümumiyyətlə, gerçəkliyin fəlsəfəsi yoxdur, olmayıb.
Məsələn, hüquq var, amma hüququn fəlsəfəsi yoxdur, təhsil var, təhsilin fəlsəfəsi yoxdur, tibb var, tibbin fəlsəfəsi yoxdur, media var, media fəlsəfəsi yoxdur və s.
Fəlsəfənin praktikaya tətbiq edilmədiyi, hətta onun praktik önəminin danıldığı coğrafiyada o bəy əsəbləşib qızı ilə birlikdə atasını da almayıbsa, min şükür!
Həmişə olduğu kimi, yenə mənə Əl-Fərabi, İbn Sina, İbn Xaldun ilə xox gəlməyin, biz Fərabini, Sinanı, Xaldunu seçmədik, İbn Ərəbini, Qəzzalini, Rumini seçdik.
Bizi yerdən ayırıb göyə bağlayanları.
MIA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
“Araz-Naxçıvan”da baş məşqçi təyinatı oldu
Qəbul imtahanlarının II mərhələsi üçün qeydiyyat başlayıb
Pirallahıda oğurluq: 3 nəfər tutuldu
Vilayət Eyvazov deputatın oğlunu rəis təyin etdi - FOTO
"Fənərbağça"nın qəzəbli tərəfdarları rəhbərliyi soğan və yumurta "atəş"inə tutublar
Rusiyanın itkiləri artır - MN açıqladı
Məşhur müğənnidən 5 dil bilən yeni nazirə mesaj: "Sizi yaxından izləyəcəyik" - FOTO
Ölü maral ətini yeyən çılpaq qadınlar... - Onlar kimdir? (FOTOLAR)
Messidən sonra daha bir dünya ulduzu PSJ-dən ayrıldı
"Kuruluş Osman"ın "Alçiçek Hatun"unun qohumları Ukraynada həlak olub
Rəsmi Bakı Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibinə cavab verdi: "Bu ölkənin hələ də tarixdən dərs çıxarmayıb"
CAVİD QURBANOVUN KADRLARI YOLA SALINIR - Rövşən Rüstəmov bu şəxsləri müavin təyin edəcək? (FOTO)
Mirça Luçesku Türkiyə komandasının başına keçəcək?
"MKE Ankaragücü" tarixi qələbə qazanıb
Ərdoğan Sinan Oğana vəzifə vermədi: nə baş verir? - Prezidentliyə sabiq namizəddən açıqlama
3 qol, bir qırmızı kart... - “Qalatasaray” “Fənərbağça”nı 9 ildən sonra evində devirdi
Pakistanın Baş naziri Ərdoğana nə hədiyyə edib? - "Onun yarısı qardaşımın, yarısı da baxımındır" (VİDEO)
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
“Qalatasaray” - “Fənərbaxça” derbisində dava düşüb
I ixtisas qrupu üzrə test tapşırıqları: imtahanın düzgün cavablarını buradan öyrənə bilərsiniz!
Azərbaycanda koronavirusa yoluxma sayı açıqlandı
Ceyhun Bayramov Hakan Fidanı ölkəmizə səfər dəvət edib
Bu gün I ixtisas qrupu üzrə qəbul imtahanı keçirilib - 5 nəfər imtahanı buraxılmayıb(YENILƏNIB)
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Zakir Həsənov Güləri təbrik etdi: "...atılan addımlara böyük töhfələr verəcəksiniz"
Zakir Həsənov Hulusi Akara məktub göndərdi: "Azərbaycan Ordusunun döyüş qabiliyyətinin yüksəldilməsinə böyük töhfə vermisiniz"
Saatlıda qətl: 18 yaşlı gənc 45 yaşlı kişini evində öldürdü
Professor Mədəd Çobanov vəfat edib
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Akar, Soylu, Çavuşoğlu, Soylu getdi, Hakan Fidan, Yaşar Gülər gəldi - Ərdoğanın yeni komandası bəlli oldu (TAM SİYAHI / FOTOLAR) - Yenilənib
Bəylər Əyyubovla bir sırada əyləşən Paşinyan Əliyevlə Ərdoğanın səmimi görüşünü alqışladı - FOTOLAR
Azərbaycan Kuboku: “Qəbələ” tarixi qələbə qazandı
Ərdoğan and içdi, səlahiyyətinin icrasına başladı: Prezident Əliyev və birinci xanım mərasimdə - VİDEO / FOTOLAR (Yenilənib)
Şəmkirdə dəhşətli hadisə: qızını bıçaqlayan ata özünü öldürdü
Vergi Xidmətinin işçilərinin aylıq vəzifə maaşları artırılıb
Prezident İlham Əliyev daha bir sazişi təsdiqlədi
Türkiyə Kosovaya hərbçilər göndərir