ÇİNİN "AĞ KİTABI": Tayvana hücum planı və...
18-08-2022 [12:57]
Elxan ŞAHİNOĞLU,
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
***
Çin hərbi gəmiləri və hərbi təyyarələri Tayvan ətrafında hərbi təlimlərə davam edərkən, adaya görə ABŞ-la münasibətlər gərginləşərkən Pekin avqustun 10-da “Ağ kitab”ını yayınlayıb.
Nədir bu kitab?
“Ağ kitab” Çinin hər iki ildən bir yayınladığı sənəddir. Bu sənəddə Çinin növbəti illər üçün milli təhlükəsizlik strategiyası bəyan edilir. Bu sənəddə növbəti dəfə Tayvana Çinlə “bir ölkə, iki sistem” əsasında birləşmək təklif olunub. Bu strategiyanın banisi Çinin 1980-ci illərdəki islahatçı lideri Den Syaopindir. Honkonq da 1990-cı illərin sonunda məhz bu əsasda Çinlə biləşib.
Hazırki “Ağ kitab”ın “Tayvan məsələsi və yeni dövrdə Çinin yenidən birləşməsi” bölməsində yazılıb ki, Tayvan Çinlə birləşməkdən imtina edərsə problem güc yolu ilə həll oluna bilər. Kitabda bu haqda belə yazılıb: “Pekin adanı Çinə birləşdirmək üçün bütün imkanlardan istifadə edəcək. Pekin Tayvanın müstəqilliyinə çalışan separatçı fəaliyyətlərlə heç zaman barışmayacaq. Çin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini təmin etmək üçün möhkəm qətiyyət nümayiş etdirməyə hazırdır”. Kitabda yazılana görə, Pekinin qətiyyətli addımlardan Tayvanda yaşayan dinc sakinlər zərər görməyəcəklər: “Güc yalnız başqa vasitələrə seçim qalmadıqda istifadə ediləcək”. Bu cümlə bir daha ondan xəbər verir ki, Pekin hərbi gücdən istifadə edəcəyini istisna etmir.
Pekin kitabda “bir ölkə, iki sistem” prinsipini bu şəkildə izah edib: “Biz bildiririk ki, dinc yolla birləşmədən sonra Tayvan mövcud sosial sistemini davam etdirə və qanuna uyğun olaraq yüksək dərəcədə muxtariyyətdən istifadə edə bilər. İki sosial sistem uzun müddət yan-yana inkişaf edəcək. Bir dövlət iki sistemin ilkin şərti və təməlidir; İki sistem bir ölkəyə tabedir və ondan irəli gəlir; və ikisi bir Çin prinsipi altında birləşir. Birləşdikdən sonra xarici ölkələr Tayvanla iqtisadi və mədəni əlaqələri inkişaf etdirməyə davam edə bilərlər. Çinin mərkəzi hökumətinin razılığı ilə Tayvanda konsulluq və ya digər rəsmi və kvazi-rəsmi qurumlar yarada, beynəlxalq təşkilat və agentliklər öz ofislərini yarada, müvafiq beynəlxalq konvensiyalar tətbiq oluna və orada müvafiq beynəlxalq konfranslar keçirilə bilər”.
Bəs Tayvanda “Ağ kitab” haqqında nə düşünürlər?
“Reuters” agentliyi bu suala cavab tapmaq üçün Tayvanı idarə edənlərə müraciət edib. Onlar həm Pekinin “Ağ kitabını”, həm də “bir ölkə, iki sistem” prinsipini rədd ediblər. Tayvanı idarə edənlər Honkonq nümunəsinə müraciət ediblər. Honkonq “bir ölkə, iki sistem” əsasında Çinlə birləşdikdən sonra Pekinin artan təlimatlarını yerinə yetirmək məcburiyyətində qalıb. Bu Honkonqda küçə yürüşlərinin və etirazların alovlanmasına səbəb olub.
Beləliklə, Pekinin dərc etdiyi “Ağ kitab” bir daha göstərir ki, Çin gec və ya tez Tayvan adasını özünə biləşdirəcək. Bu danışıqlar yolu ilə baş verərsə, hamı rahat nəfəs alacaq, yox əgər hərbi toqquşma ehtimalı artarsa beynəlxalq vəziyyət gərginləşəcək və dünyada Rusiya-Ukrayna savaşına bənzər durum yaşanacaq.
Mia.az
SON XƏBƏRLƏR
NATO-ya üzv dövlətlərin XİN başçıları bir araya gəldi - ABŞ-ın tələbi qəbul olunmayıb
“Ulduz"lu görüşlər”in növbəti qonağı Əyyub Qiyas olub - FOTOLAR
GENERAL YÜKSƏK VƏZİFƏYƏ TƏYİN EDİLDİ - MN-də dəyişiklik
Dünyanın ən seksi qadın xokkeyçisi elə fotolarını yaydı ki... - "Mələklər həqiqətən mövcuddur" (FOTOLAR)
Tramp FED sədrinə səsləndi: "Faiz dərəcələrini aşağı sal, Paueli" - "Siyasətdən əl çək"
Ermənistan Avropa İttifaqına daxil olmaq haqqında qanunu təsdiqlədi - Prezident fərman imzaladı, Paşinyan isə "referendum olacaq" deyir
MHP liderinin Alparslan Türkeşin məzarı başında yanına çağırdığı uşaq kimdir? - FOTO
Nail Məmmədov idarə rəis təyin olunub
Qəzzada daha 26 fələstinli həlak olub
Ali Məhkəməsi Plenumunun növbəti iclası keçirilib
Nazir direktor təyin etdi - Əliqismət Lalayev yola salındı
“Embawood” MMC qüsurlu malın geri qaytarılmasından imtina edib və...- Agentlik açıqlama yaydı
Mərkəzin daha iki həkimi istintaqa cəlb edilib - FOTOLAR
Putinin sözçüsü: "Hər kəs bilməlidir ki, İran müttəfiqimizdir"
Növbəti iki gündə külək güclənəcək - Xəbərdarlıq
“Bazarstore” qiymətlərlə "oynayır"
Dövlət Mahnı Teatrına yeni direktor təyin olunub
UN NEÇƏYƏDİR? - Yeni qiymət açıqlandı
Məmur olmaq istəyənlər imtahan verəcək - Bu tarixdə
Cəbrayıl və və Naxçıvanda yeni stansiyalar tikiləcək
27 yaşlı Ruslan Nəsirov 20 kq narkotikllə saxlanıldı
Kremlin sözçüsü: "ABŞ-ın əlavə vergi yükü dünyanı çalxalayır, ancaq bunun Rusiyaya..."
Bakıda Beynəlxalq Xalça Festivalı keçiriləcək
İcra Hakimiyyətinin qarşısında dağılan yol düzəldildi - İH-dən Mia.az-a açıqlama verildi (VİDEO, FOTO) - YENİLƏNİB
RƏSMİ PEKİN ABŞ-ın TƏHDİDİNI HEÇƏ SAYDI - Əks həmlə başladı
Prezident İlham Əliyev Türkiyənin enerji və təbii sərvətlər nazirini qəbul edib - FOTO (Yenilənib)
Sabahdan rayonlarda hava dəyişəcək - Xəbərdarlıq
MHP lideri 66 gün sonra ilk tədbirə qatıldı - Baxçalı Alparslan Türkeşin məzarınI ziyarət etdi (FOTOLAR)
“Bakcell”in dəstəyi ilə azərbaycanlı pilot nüfuzlu yarışda
"Mədəniyyət" qəzeti fəaliyyətini dayandırıb
Sahibə Qafarova Özbəkistanda belə qarşılandı - FOTO
Bakıda bir sıra ərazilərində köçürülmə və abadlıq işləri aparılacaq - Prosesə xarici mütəxəssislər də cəlb ediləcək
Dövlətin balansında olan maşınlar hərraca çıxarılıb
CHP-də qurultay: Özgür Özələ iki rəqib çıxıb
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
İsrail ordusu dəniz suyunun duzsuzlaşdırılması zavodunu bombalayıb
"Ramiz Mehdiyevlə dostluğumuz olmayıb"
Seyid Əzim Şirvaninin 190 illiyi qeyd ediləcək - Sərəncam
ABŞ Senatl İsrailə silah satışını əngəlləyən qanun layihəsini rədd etdi - 82 senator isə “yox” deyib
Ağdamda insanın sümük fraqmentləri aşkarlanıb
