ÇİNİN "AĞ KİTABI": Tayvana hücum planı və...
18-08-2022 [12:57]
Elxan ŞAHİNOĞLU,
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
***
Çin hərbi gəmiləri və hərbi təyyarələri Tayvan ətrafında hərbi təlimlərə davam edərkən, adaya görə ABŞ-la münasibətlər gərginləşərkən Pekin avqustun 10-da “Ağ kitab”ını yayınlayıb.
Nədir bu kitab?
“Ağ kitab” Çinin hər iki ildən bir yayınladığı sənəddir. Bu sənəddə Çinin növbəti illər üçün milli təhlükəsizlik strategiyası bəyan edilir. Bu sənəddə növbəti dəfə Tayvana Çinlə “bir ölkə, iki sistem” əsasında birləşmək təklif olunub. Bu strategiyanın banisi Çinin 1980-ci illərdəki islahatçı lideri Den Syaopindir. Honkonq da 1990-cı illərin sonunda məhz bu əsasda Çinlə biləşib.
Hazırki “Ağ kitab”ın “Tayvan məsələsi və yeni dövrdə Çinin yenidən birləşməsi” bölməsində yazılıb ki, Tayvan Çinlə birləşməkdən imtina edərsə problem güc yolu ilə həll oluna bilər. Kitabda bu haqda belə yazılıb: “Pekin adanı Çinə birləşdirmək üçün bütün imkanlardan istifadə edəcək. Pekin Tayvanın müstəqilliyinə çalışan separatçı fəaliyyətlərlə heç zaman barışmayacaq. Çin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini təmin etmək üçün möhkəm qətiyyət nümayiş etdirməyə hazırdır”. Kitabda yazılana görə, Pekinin qətiyyətli addımlardan Tayvanda yaşayan dinc sakinlər zərər görməyəcəklər: “Güc yalnız başqa vasitələrə seçim qalmadıqda istifadə ediləcək”. Bu cümlə bir daha ondan xəbər verir ki, Pekin hərbi gücdən istifadə edəcəyini istisna etmir.
Pekin kitabda “bir ölkə, iki sistem” prinsipini bu şəkildə izah edib: “Biz bildiririk ki, dinc yolla birləşmədən sonra Tayvan mövcud sosial sistemini davam etdirə və qanuna uyğun olaraq yüksək dərəcədə muxtariyyətdən istifadə edə bilər. İki sosial sistem uzun müddət yan-yana inkişaf edəcək. Bir dövlət iki sistemin ilkin şərti və təməlidir; İki sistem bir ölkəyə tabedir və ondan irəli gəlir; və ikisi bir Çin prinsipi altında birləşir. Birləşdikdən sonra xarici ölkələr Tayvanla iqtisadi və mədəni əlaqələri inkişaf etdirməyə davam edə bilərlər. Çinin mərkəzi hökumətinin razılığı ilə Tayvanda konsulluq və ya digər rəsmi və kvazi-rəsmi qurumlar yarada, beynəlxalq təşkilat və agentliklər öz ofislərini yarada, müvafiq beynəlxalq konvensiyalar tətbiq oluna və orada müvafiq beynəlxalq konfranslar keçirilə bilər”.
Bəs Tayvanda “Ağ kitab” haqqında nə düşünürlər?
“Reuters” agentliyi bu suala cavab tapmaq üçün Tayvanı idarə edənlərə müraciət edib. Onlar həm Pekinin “Ağ kitabını”, həm də “bir ölkə, iki sistem” prinsipini rədd ediblər. Tayvanı idarə edənlər Honkonq nümunəsinə müraciət ediblər. Honkonq “bir ölkə, iki sistem” əsasında Çinlə birləşdikdən sonra Pekinin artan təlimatlarını yerinə yetirmək məcburiyyətində qalıb. Bu Honkonqda küçə yürüşlərinin və etirazların alovlanmasına səbəb olub.
Beləliklə, Pekinin dərc etdiyi “Ağ kitab” bir daha göstərir ki, Çin gec və ya tez Tayvan adasını özünə biləşdirəcək. Bu danışıqlar yolu ilə baş verərsə, hamı rahat nəfəs alacaq, yox əgər hərbi toqquşma ehtimalı artarsa beynəlxalq vəziyyət gərginləşəcək və dünyada Rusiya-Ukrayna savaşına bənzər durum yaşanacaq.
Mia.az
SON XƏBƏRLƏR
Çinin həbs etdiyi, Trampın isə "dərhal azadlığına nail olacağam" dediyi media rəhbəri: "Bəli, ABŞ-dan siyasi dəstək almağa çalışırdım..."
Milli Məclisin bəzi deputatlarına mənzil verilib - Evi olan da yeni mənzilə "yox" deməyib
"İnvest-Az İnvestisiya Şirkəti" məhkəməyə verildi
Türkiyədə 70 kq qızılla tutulan azərbaycanlı diplomatdır, yoxsa...? - Yeni xəbər yayıdlı (YENİLƏNİB)
"Qalatasaray" TFF-yə müraciət etdi - Arda Turanın komandası ilə oyun təxirə salınacaq?
İqtisadi fəaliyyət növləri üzrə vergi münasibətlərinin vahid standartları təsdiqlənib
Azərbaycan neftinin qiyməti 77 dollara yaxınlaşır
71 yaşlı yəhudi tarixçi peyğəmbərin məzarında öldürülüb - Nazir "Tarixi saxtalaşdırmaq üçün hərbçilərlə birgə gəlmişdi" deyir
İsrail ordusu Beyrutun cənubuna ard-arda daha 4 hücum edib
İstanbulda fabrik yanıb
Piyadanı vuraraq öldürən direktor müavininə şərti cəza verildi
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
"Yapı Kredi Bank" oyun "alqı-satqısı" ittihamı ilə üz-üzə... - Bank sahibi iddialara nə deyir?
Orban barəsində həbs qərarı çıxan Netanyahunu Macarıstana dəvət etdi: "Məhkəmə odun üstünə benzin tökdü"
İcra başçılarının saxta tender oyunlarının qarşısı alındı
Kılıçdaroğlu məhkəmədə Akşeneri xəyanətdə ittiham elədi, Ərdoğanı isə... - "O, ölkəmiz üçün böyük təhdid və təhlükədir"
Türkiyədə bəzi təyyarə reysləri təxirə salınıb - Səbəb
"Müdir adıma saxta ərizə yazıb" - Bakı şəhər Mədəniyyət Baş İdarəsi məhkəməyə verilib
Regional Təhsil İdarəsinin əməkdaşı yol qəzasında ölüb
"Bakcell”in təşkilatçılığı ilə “Süni İntellektlə Dayanıqlılıq” mövzusunda panel müzakirəsi keçirilib - FOTOLAR
Əməkdar artist Füzuli Hüseynov: "Yəqin onda da bir mafiya var idi"
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
COP29 Sədrliyi bəyanat yayıb
Ceyhun Bayramovla Berbok bir araya gəldi - Danışıqlar aparılıb
Prezident İlham Əliyev: "Azərbaycan Cənubi Qafqazda dayanıqlı sülh üçün əlverişli şərait yaradıb"
Prezident İlham Əliyev daha bir qanunu təsdiqlədi - Dəyişiklik
Prezident nazirə yüksək rütbə verdi - Sərəncam
Millətlər Liqası: Türkiyənin rəqibi bəlli oldu
Əsgərləri zorlayan polkovnikə ağır cəza verildi - Türkiyədə (FOTO)
Ərdoğan iddia qaldırdı - Kamal Kılıçdaroğlunu 11 il 8 ay həbs və siyasi qadağa gözləyir
Xalq artisti Rasim Balayev: "Ruhum cavandı, amma cismim qocalıb"
"Artıq olanımızı da itirməyə başlamışıq" - Vaqif Sadıqov
Həlak olan azərbaycanlı hərbçinin nəşi 2 ay sonra tapılıb - FOTO
Livanda daha iki tibb içisi həlak olub
Türkiyə Pakistandakı terror aktını pisləyib
İsrail ordusu Beyrutda daha iki bölgənin boşaldılmasını tələb edib: "Təcili tərk edin!
Jurnalist Qənirə Ataşova şantajla üzləşib? - Açıqlama
Deputat: "Sahibkarları qızışdırmaq düzgün deyil"
"Rabitəbank" ASC vergi borcunu ödəyə bilmir?-
Gəmi, kater... - Dövlət Xidməti bunları hərraca çıxardı + SİYAHI
200 qram südü 10 manat və ya Türkiyədən 2664 manata alınan uzunqulaqlar - KTN "biz almamışıq" deyir, bəs bu eşşəklər hara yoxa çıxıb?
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Qəzzada daha 17 fələstinli həlak olub
Montella istefaya göndərilir? - Türkiyə yığmasının baş məşqçi postuna yeni adlar hallanmağa başlayıb
Bakıda "Lion"a 448 bilet ayrılıb