ÇİNİN "AĞ KİTABI": Tayvana hücum planı və...
18-08-2022 [12:57]
Elxan ŞAHİNOĞLU,
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
***
Çin hərbi gəmiləri və hərbi təyyarələri Tayvan ətrafında hərbi təlimlərə davam edərkən, adaya görə ABŞ-la münasibətlər gərginləşərkən Pekin avqustun 10-da “Ağ kitab”ını yayınlayıb.
Nədir bu kitab?
“Ağ kitab” Çinin hər iki ildən bir yayınladığı sənəddir. Bu sənəddə Çinin növbəti illər üçün milli təhlükəsizlik strategiyası bəyan edilir. Bu sənəddə növbəti dəfə Tayvana Çinlə “bir ölkə, iki sistem” əsasında birləşmək təklif olunub. Bu strategiyanın banisi Çinin 1980-ci illərdəki islahatçı lideri Den Syaopindir. Honkonq da 1990-cı illərin sonunda məhz bu əsasda Çinlə biləşib.
Hazırki “Ağ kitab”ın “Tayvan məsələsi və yeni dövrdə Çinin yenidən birləşməsi” bölməsində yazılıb ki, Tayvan Çinlə birləşməkdən imtina edərsə problem güc yolu ilə həll oluna bilər. Kitabda bu haqda belə yazılıb: “Pekin adanı Çinə birləşdirmək üçün bütün imkanlardan istifadə edəcək. Pekin Tayvanın müstəqilliyinə çalışan separatçı fəaliyyətlərlə heç zaman barışmayacaq. Çin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini təmin etmək üçün möhkəm qətiyyət nümayiş etdirməyə hazırdır”. Kitabda yazılana görə, Pekinin qətiyyətli addımlardan Tayvanda yaşayan dinc sakinlər zərər görməyəcəklər: “Güc yalnız başqa vasitələrə seçim qalmadıqda istifadə ediləcək”. Bu cümlə bir daha ondan xəbər verir ki, Pekin hərbi gücdən istifadə edəcəyini istisna etmir.
Pekin kitabda “bir ölkə, iki sistem” prinsipini bu şəkildə izah edib: “Biz bildiririk ki, dinc yolla birləşmədən sonra Tayvan mövcud sosial sistemini davam etdirə və qanuna uyğun olaraq yüksək dərəcədə muxtariyyətdən istifadə edə bilər. İki sosial sistem uzun müddət yan-yana inkişaf edəcək. Bir dövlət iki sistemin ilkin şərti və təməlidir; İki sistem bir ölkəyə tabedir və ondan irəli gəlir; və ikisi bir Çin prinsipi altında birləşir. Birləşdikdən sonra xarici ölkələr Tayvanla iqtisadi və mədəni əlaqələri inkişaf etdirməyə davam edə bilərlər. Çinin mərkəzi hökumətinin razılığı ilə Tayvanda konsulluq və ya digər rəsmi və kvazi-rəsmi qurumlar yarada, beynəlxalq təşkilat və agentliklər öz ofislərini yarada, müvafiq beynəlxalq konvensiyalar tətbiq oluna və orada müvafiq beynəlxalq konfranslar keçirilə bilər”.
Bəs Tayvanda “Ağ kitab” haqqında nə düşünürlər?
“Reuters” agentliyi bu suala cavab tapmaq üçün Tayvanı idarə edənlərə müraciət edib. Onlar həm Pekinin “Ağ kitabını”, həm də “bir ölkə, iki sistem” prinsipini rədd ediblər. Tayvanı idarə edənlər Honkonq nümunəsinə müraciət ediblər. Honkonq “bir ölkə, iki sistem” əsasında Çinlə birləşdikdən sonra Pekinin artan təlimatlarını yerinə yetirmək məcburiyyətində qalıb. Bu Honkonqda küçə yürüşlərinin və etirazların alovlanmasına səbəb olub.
Beləliklə, Pekinin dərc etdiyi “Ağ kitab” bir daha göstərir ki, Çin gec və ya tez Tayvan adasını özünə biləşdirəcək. Bu danışıqlar yolu ilə baş verərsə, hamı rahat nəfəs alacaq, yox əgər hərbi toqquşma ehtimalı artarsa beynəlxalq vəziyyət gərginləşəcək və dünyada Rusiya-Ukrayna savaşına bənzər durum yaşanacaq.
Mia.az
SON XƏBƏRLƏR
BMT Baş katibindən ABŞ-ın Venesuelanı mühasirəyə almasına - Reaksiya
İsrail tarixinin ən böyük qaz anlaşmasını müsəlman ölkəsiylə imzaladı: 35 milyard dollarlıq - Netanyahu növbəti sürpriz vəd edir
"Limitsiz azadlıq heyvanlara məxsus bir keyfiyyətdir" - Aparıcıların efirə seksual geyimlə çıxmalarına etiraz böyüyür (FOTOLAR)
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Mirmahmud Mirəlioğlunun 18 yaşlı nəvəsinin meyiti tapıldı
Qərbi Kaspi Universitetinin dövlətə borcu 5 dəfə artıb
Putin generallarla görüşdə niyyətini açıqladı: "Rusiya tarixi ərazilərinin hərbi yolla azad edəcək"
Rövşən Nəcəf Qətərə yollanıb
Sahibə Qafarova Aİ rəsmisi ilə nəyi müzakirə edib? - Görüş + FOTO
Kənan Yıldız "Yuventus"dan ayrılır? - İki klub danışıqlara başlayıb
Türkiyə futbolunda daha bir yenilik - Transfer müddəti dəyişib
BMT: "Qəzzaya təcili humanitar yardım çatdırılmalıdır"
Gəncədə məktəbli qayçı ilə şagird yoldaşına xəsarət yetirib
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Daha bir AXCP funksioneri saxlanılıb?
Əli Əsədov ikili diplom proqramı barədə sərəncam imzalayıb - CƏDVƏL
Sabiq nazirin qızı üzr istədi - Açıqlama
"Açıq ürək əməliyyatı olmalıyam, sabaha ümidim yoxdur, buraxacaqsınızsa..." - Sabiq məmur məhkəmədə
"MTV" kanalına ciddi xəbərdarlıq olunub
Qətərin Baş prokuroru Azərbaycana səfərə dəvət olunub
Rəsmi Tehran ABŞ-a çağırış etdi: "Əgər bizə zərbə olsa, o zaman..."
"Nə qədər yaramaz və şərəfsiz olasan ki..." - Musa Musayev yazır
BMT-nin Azərbaycandakı rezident əlaqələndiricisinin səlahiyyət müddəti bitib - XİN-də görüş olub
MEDİA-nın Müşahidə Şurası iclası keçirib - FOTO
Polis əməliyyatı: 3 nəfər 47 kq narkotiklə tutulub
ABŞ-Venesuela müharibəyə addım-addım yaxınlaşır - Tramp qərar verdi, Karakas və BMT-dən xəbərdarlıq gecikmədi
BOKT-un vəzifəli şəxsləri cərimələnib
QƏBULA HARAM QATANLAR KİMLƏR OLUB? - DİM buraxılış və yaz qəbul imtahanlarında dələduzluq edənlər barədə elə faktları açıqladı ki...
Prezident İlham Əliyev BƏƏ-də - FOTOLAR (Yneilənib)
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Zakir Həsənov generalı Levent Ergünü qəbul edib - Açıqlama
DÇ-2026: FIFA oyunlara 60 dollarlıq biletləri satışa çıxardı
Maliyyə Nazirliyi ofis icarəyə götürəcək - 1.2 milyona
Tramp daha 5 ölkəyə səyahət qadağası qoydu - Səbəb + SİYAHI
Axtarışda olan Abbas Abbasov Türkiyədən Rusiyaya yollanıb
Naxçıvanlılar Biləsuvar gömrük postundan niyə buraxılmır? - VİDEO