"BİR SƏHİFƏLİK ESSE" HAQQINDA BİR SƏHİFƏLİK STATUS...
11-09-2023 [19:49]
Nadir QOCABƏYLİ
***
Təhsil nazirimiz deyib: "Azərbaycan dili imtahanında maksimum nəticə göstərən abituriyent bir səhifəlik esse yaza bilmir."
Esse, köhnə təbirlə desək, inşa yazmaq asan və hər adamın işi deyil. Yadımdadır, orta məktəbdə bizə şablon mövzularda inşalar yazdırırdılar. "Əmək insanı ucaldır", "SSRİ sülhün dayağıdır", "Axundovun komediyalarında dini fanatizmin ifşası" və s.
Ali məktəbə də ədəbiyyatdan yazılı imtahan verirdik. Hazırlaşarkən inşa konspektləri yazır, onları əzbərləyirdik. Bir dəfə Mehdi Hüseynin "Abşeron" romanı, bir dəfə də Hüseyn Cavidin "Siyavuş" faciəsi haqqında qüsursuz inşa yazdığımı xatırlayıram. Amma o dövrün əldəqayətma professorları (Pənah Xəlilov və Yusif Seyidov) hərəsində qondarma bir səhv tapıb, qiymətimi kəsdilər. Onları qınamıram, çünki yuxarıdan verilən tapşırıq əsasında işləyir, müqabilində pul alırdılar. Nəticədə savadlı gənclərin başı kəsilirdi. İndi qohum-əqrəbalarını dindirsən deyəcəklər ki, bizim dədə-babamız belə vicdanı-micdanlı olub və s.
Nə isə, mövzudan uzaqlaşmayaq. Sonralar düşündüm ki, uşaqların, daha sonra yeniyetmələrin və gənclərin, ümumiyyətlə götürdükdə isə elə yetkin nəslin də müstəqil, azad düşünüb, keyfiyyətli mətnlər yaza bilmələri üçün sovet təhsil sistemi də düzgün metodikadan istifadə etmirdi.
Çünki dediyim kimi, mövzular şablon idi. İnsanlara azad düşünmək və fikrini sərbəst ifadə etmək imkanı verilmirdi. Biz inşa yazarkən öz düşüncələrimizi yox, kimlərinsə basmaqəlib fikirlərini əzbərləyib, kağıza köçürürdük. Bəli, bu müəyyən mənada qrammatik baxımdan savadlı yazmaq, düzgün cümlə qurmaq vərdişi aşılayırdı, ancaq sərbəst, geniş, elmi, fəlsəfi düşünməyi öyrətmir, bədii təxəyyülə, xəyal gücünə meydan vermirdi.
İndisə ümumiyyətlə heç yerdə heç kəsə mətn yazmaq öyrədilmir. Elə bu səbəbdən savadlı-səliqəli mətnlər də, keyfiyyətli esselər də günü gündən azalır.
Mən burada - feysbukda savadlı, səviyyəli mətn görəndə hədsiz sevinir, hətta şərh yazaraq, buna görə təşəkkürümü bildirirəm. Ancaq etiraf edim ki, belə statuslar çox azdır. Hətta bir çox tanınmış qələm sahiblərinin, kitab müəlliflərinin yazdıqlarını çox zaman oxuya bilmirəm. Belə bir söz var: oxunaqlı. Bu sözü həmin mətnlərə aid etmək olmur.
Emin Əmrullayev də, düşünürəm ki, bunu nəzərdə tutur. O səhv etmirəmsə, ABŞ-da oxuyub. Tomas Vulfun romanını tərcümə edərkən Amerika məktəblərində inşa yazısına böyük önəm verildiyindən mən də xəbərdar olmuşam. Görünür, Amerikanın inkişafında bu amilin rolunu təhsil nazirimiz də anlayıb və burada bizdə olmasını da xəyal edir.
Bəli, bizdə bunu ancaq xəyal etmək olar. Çünki təkcə abituriyentlər yox, tələbələrin, müəllimlərin, professorların, hətta redaktorların, deputatların, nazirlərin çoxu normal mətn yazmaq qabiliyyətindən məhrumdur. İnanın ki, belə yazıçılar, şairlər, ailmlər, hətta akademiklər də var.
Adını yazmaq istəmirəm, çünki mənə pisliyi keçməyib, ancaq bir dəfə bir akademikin kitabını redaktə edərkən buna şəxsən əmin olmuşam.
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
Bakı Ümumdünya Şəhərsalma Forumuna ev sahibliyi edəcək
Ceyhun Bayramov ATƏT PA sədri ilə bir arada - FOTO
Rusiyanın Baş naziri Əli Əsədova zəng edib
Sahibə Qafarova Almaniyaya rəsmi səfərə gedib
İsraillə İspaniya arasında qalmaqal - Baş nazir Tel-Əvivi ittiham etdi, səfir geri çağırıldı
Prezident İlham Əliyev Dubayda - Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin lideri ilə görüş olub (Yeniənib)
Direktorla professorlar arasında gərginlik: institut rəhbəri elmlər doktoruna qəzəbləndi və... - "Onsuz da sənin rəhbərliyin altında..."
Jurnalist Nərgiz Absalamova saxlanıldı - Səbəb
"Azercell"in dəstəklədiyi İnformatika olimpiadaçıları payız məktəbində iştirak ediblər
Ceyhun Bayramov Bosniya və Herseqovinanın xarici işlər naziri ilə görüşüb - XİN açıqlama
XİN başçısı ATƏT Nazirlər Şurasının iclasında: Tobias Billströmla nələr müzakirə olunub? (FOTO)
Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin baş prokuroru İsrailə gəlib
TƏBİB: "Qızılcaya yoluxanlara antibiotik vurmaq olmaz" -YENİLƏNİB
Ceyhun Bayramov Peter Siyarto ilə görüşüb - Açıqlama
Bakcell-in sponsorluğu ilə “İnnovasiya Sammit”i keçirilir - FOTOLAR
Modeldən çılpaq foto tələbi və... - Neymarla sevgilisi arasında "intim müqavilə" razılaşması varmış
Dollar neçəyə olacaq? – Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Dekabr ayı üçün hava proqnozu açıqlanıb
Emin Əmrullayev: "Hazırda şayiə və faktlar arasında qalmışıq"
Qarabağ Universitetində bu ixtisaslar olacaq - "30-40 akademik heyətin orada daimi yerləşməsi planı var"
"Komitə sədri Şahin müəllimdən soruşuram: niyə axı?!" - "Sən ondan da rüşvət alacaqsan, deyəcəksən ki..."
FİFA reytiniqində ilk 10-luq: Türkiyə millisi irəliləyib
Ceyhun Bayramov İsveçrə XİN başçısı ilə görüşüb
Çempionlar Liqası: "Qalatasaray" qalib gəlsə, nə qədər qazanacaq?
Prezident onların təqüdi barədə fərman verdi - DETALLAR
SƏRHƏDDƏ GÖRÜŞ OLDU: Şahin Mustafayevlə Qriqoryan Qazaxda nələri razılaşdırdı? (YENİLƏNİB)
Milli Məclis bəyanat yaydı
“Azəriqaz” media və QHT nümayəndələri ilə görüşəcək
Millimiz reytinqdə 6 pillə irəliləyib
Almaniya prezidentinə "gözdağı" verildi - Qətərdə hava limanında yarımsaat qarşılayan olmadı (FOTOLAR)
DSX: "İrandan Azərbaycana narkotik keçirilməsinin qarşısı alınıb"
İsrail daha 40 fələstinlini həbs edib
Dövlət Agentliyinə 5 milyon manat ayrıldı - Sərəncam
Bakıda 4-cü sinif şagirdi qızılcadan ölüb
Sabahın hava proqnozu açıqlandı
Botanika İnstitutunda biokimyəvi laboratoriya qurulub
İstanbulda 9 İŞİD üzvü saxlanılıb
Hazırlıq kursunun rəhbərliyinə cinayət işi açılıb
Nəsimi rayonunda noyabr ayında səyyar qəbullar keçirilib - FOTOLAR
AZAL və "Dəmir Yolları” QSC-nin borcları və... - Əli Əsədov iqtisadi blokun rəhbərlərini topladı, yeni tapşırıqlar verildi (FOTO)