"BİR SƏHİFƏLİK ESSE" HAQQINDA BİR SƏHİFƏLİK STATUS...
11-09-2023 [19:49]
Nadir QOCABƏYLİ
***
Təhsil nazirimiz deyib: "Azərbaycan dili imtahanında maksimum nəticə göstərən abituriyent bir səhifəlik esse yaza bilmir."
Esse, köhnə təbirlə desək, inşa yazmaq asan və hər adamın işi deyil. Yadımdadır, orta məktəbdə bizə şablon mövzularda inşalar yazdırırdılar. "Əmək insanı ucaldır", "SSRİ sülhün dayağıdır", "Axundovun komediyalarında dini fanatizmin ifşası" və s.
Ali məktəbə də ədəbiyyatdan yazılı imtahan verirdik. Hazırlaşarkən inşa konspektləri yazır, onları əzbərləyirdik. Bir dəfə Mehdi Hüseynin "Abşeron" romanı, bir dəfə də Hüseyn Cavidin "Siyavuş" faciəsi haqqında qüsursuz inşa yazdığımı xatırlayıram. Amma o dövrün əldəqayətma professorları (Pənah Xəlilov və Yusif Seyidov) hərəsində qondarma bir səhv tapıb, qiymətimi kəsdilər. Onları qınamıram, çünki yuxarıdan verilən tapşırıq əsasında işləyir, müqabilində pul alırdılar. Nəticədə savadlı gənclərin başı kəsilirdi. İndi qohum-əqrəbalarını dindirsən deyəcəklər ki, bizim dədə-babamız belə vicdanı-micdanlı olub və s.
Nə isə, mövzudan uzaqlaşmayaq. Sonralar düşündüm ki, uşaqların, daha sonra yeniyetmələrin və gənclərin, ümumiyyətlə götürdükdə isə elə yetkin nəslin də müstəqil, azad düşünüb, keyfiyyətli mətnlər yaza bilmələri üçün sovet təhsil sistemi də düzgün metodikadan istifadə etmirdi.
Çünki dediyim kimi, mövzular şablon idi. İnsanlara azad düşünmək və fikrini sərbəst ifadə etmək imkanı verilmirdi. Biz inşa yazarkən öz düşüncələrimizi yox, kimlərinsə basmaqəlib fikirlərini əzbərləyib, kağıza köçürürdük. Bəli, bu müəyyən mənada qrammatik baxımdan savadlı yazmaq, düzgün cümlə qurmaq vərdişi aşılayırdı, ancaq sərbəst, geniş, elmi, fəlsəfi düşünməyi öyrətmir, bədii təxəyyülə, xəyal gücünə meydan vermirdi.
İndisə ümumiyyətlə heç yerdə heç kəsə mətn yazmaq öyrədilmir. Elə bu səbəbdən savadlı-səliqəli mətnlər də, keyfiyyətli esselər də günü gündən azalır.
Mən burada - feysbukda savadlı, səviyyəli mətn görəndə hədsiz sevinir, hətta şərh yazaraq, buna görə təşəkkürümü bildirirəm. Ancaq etiraf edim ki, belə statuslar çox azdır. Hətta bir çox tanınmış qələm sahiblərinin, kitab müəlliflərinin yazdıqlarını çox zaman oxuya bilmirəm. Belə bir söz var: oxunaqlı. Bu sözü həmin mətnlərə aid etmək olmur.
Emin Əmrullayev də, düşünürəm ki, bunu nəzərdə tutur. O səhv etmirəmsə, ABŞ-da oxuyub. Tomas Vulfun romanını tərcümə edərkən Amerika məktəblərində inşa yazısına böyük önəm verildiyindən mən də xəbərdar olmuşam. Görünür, Amerikanın inkişafında bu amilin rolunu təhsil nazirimiz də anlayıb və burada bizdə olmasını da xəyal edir.
Bəli, bizdə bunu ancaq xəyal etmək olar. Çünki təkcə abituriyentlər yox, tələbələrin, müəllimlərin, professorların, hətta redaktorların, deputatların, nazirlərin çoxu normal mətn yazmaq qabiliyyətindən məhrumdur. İnanın ki, belə yazıçılar, şairlər, ailmlər, hətta akademiklər də var.
Adını yazmaq istəmirəm, çünki mənə pisliyi keçməyib, ancaq bir dəfə bir akademikin kitabını redaktə edərkən buna şəxsən əmin olmuşam.
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
AFFA rəhbərliyi cənub bölgəsinə səfər edib - FOTOLAR
Prezident İlham Əliyev Qırğızıstan nümayəndə heyətini qəbul edib - Nələr müzakirə olunub?
Mingəçevirdə körpəsini zirzəmiyə atan qadın saxlanılıb
Sabah yağış yağacaq
Hikmət Hacıyev Körfəz Əməkdaşlıq Şurasının baş katibi ilə görüşüb
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
DONALD TRAMP İLHAM ƏLİYEVƏ MƏKTUB GÖNDƏRDİ - MƏTN + SƏNƏD
Ramiz Mehdiyevlə bağlı videosu yayılan PA-nın sabiq şöbə müdiri: "Necə olur ki, mənim saçıma düşən dən orda görünmür?" - MÜSAHİBƏ
“Nar”ın “Çoox Şanslı” lotereyasında 6-cı avtomobil sahibini tapdı!
Müseyib bəy Axıcanov kim olub? - Tarixi faktlar...
Sabah yağış yağacaq
Əbülfəs Qarayevin “qara siyahısı”: hotel, balıq, neft və skandal şirkətlər- SENSASİON FAKTLAR
Gürcüstan əcnəbilər üçün ölkəyə girişi çətinləşdirdi- Yeni QAYDA
Hikmət Hacıyev Qətərin dövlət naziri ilə müzakirə aparıb
İlham Əliyev Finlandiya prezidentinə məktub ünvanlayıb - MƏTN
Azərbaycan nefti 67 dollara qalxdı
Məşhur idmançı deputat Ülvi Quliyevdən şikayətləndi: "300 min pul qazananda deyirdilər ki..."
Problemləri ilə baş-başa qalan Salyan: "Baxan yoxdur" - VİDEO
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
DÇ-2026: PÜŞK ATILDI, RƏQİBLƏR BƏLLİ OLDU
"Xəyalların rəngi" kitabının təqdimatı keçirilib - FOTOLAR
BP "Bakı-Supsa" və BTC-də operatorluğunu təhvil verir - Şirkət yayılan xəbəri təsdiqlədi
Qanunsuz tikilmiş obyektlər: necə sənədləşdirilməli? - Əmlak Komitəsi açıqlama yaydı
"Qalatasaray" - "Samsunspor" matçı: heyətlər bəlli oldu
UEFA "Fənərbağça"nın futbolçusunu cəzalandırıb
16 həkim barədə şok iddia yayıldı - Səhiyyə Nazirliyinin üç sabiq əməkdaşı istintaq altında...
Bakıda "Yelobank"ı da olan Vahid Ələkbərovla Adnan Əhmədzadənin gizli əlaqəsi varmış...
Bakıda kafedə partlayış: 3 nəfər xəsarət alıb - VİDEO
İndi şans paketi al və Bakcell-dən avtomobil qazan!
Əkin sahələrində tikinti: necə aparılacaq? - Fərman + DETALLAR
Messidən DÇ-2026 ilə bağlı açıqlama: "Yenə qazanmaq istəyirəm"
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank 3 günlük məzənnəni açıqladı
Türkiyə kuboku: püşk atıldı - Qarşılaşmalar
Prezident daha bir sərəncam imzaladı, mərkəzə tapşırıq verildi
"Temu 1106" vətəndaşlara saxta iş təklifi göndərir - Xəbərdarlıq
Salyanda məktəbdə zəhərlənmə olub (YENİLƏNİB)
Məhkəmə Əli Kərimlinin şikayətinə "yox" dedi
DİN və AQTA-dan birgə əməliyyat: yararsız at əti aşkarlanıb
Elçin Əmirbəyov İsveçrədə növbəti görüş keçirib - Açıqlama
Beynəlxalq Bank sədrinin birinci müavini niyə vəzifədən getdi?
Putin Hindistanda: "Sizə fasiləsiz enerji ötürməyə hazırıq"
Saytlarda yaranan problemlərlə bağlı rəsmi - Açıqlama