"BİR SƏHİFƏLİK ESSE" HAQQINDA BİR SƏHİFƏLİK STATUS...
11-09-2023 [19:49]
Nadir QOCABƏYLİ
***
Təhsil nazirimiz deyib: "Azərbaycan dili imtahanında maksimum nəticə göstərən abituriyent bir səhifəlik esse yaza bilmir."
Esse, köhnə təbirlə desək, inşa yazmaq asan və hər adamın işi deyil. Yadımdadır, orta məktəbdə bizə şablon mövzularda inşalar yazdırırdılar. "Əmək insanı ucaldır", "SSRİ sülhün dayağıdır", "Axundovun komediyalarında dini fanatizmin ifşası" və s.
Ali məktəbə də ədəbiyyatdan yazılı imtahan verirdik. Hazırlaşarkən inşa konspektləri yazır, onları əzbərləyirdik. Bir dəfə Mehdi Hüseynin "Abşeron" romanı, bir dəfə də Hüseyn Cavidin "Siyavuş" faciəsi haqqında qüsursuz inşa yazdığımı xatırlayıram. Amma o dövrün əldəqayətma professorları (Pənah Xəlilov və Yusif Seyidov) hərəsində qondarma bir səhv tapıb, qiymətimi kəsdilər. Onları qınamıram, çünki yuxarıdan verilən tapşırıq əsasında işləyir, müqabilində pul alırdılar. Nəticədə savadlı gənclərin başı kəsilirdi. İndi qohum-əqrəbalarını dindirsən deyəcəklər ki, bizim dədə-babamız belə vicdanı-micdanlı olub və s.
Nə isə, mövzudan uzaqlaşmayaq. Sonralar düşündüm ki, uşaqların, daha sonra yeniyetmələrin və gənclərin, ümumiyyətlə götürdükdə isə elə yetkin nəslin də müstəqil, azad düşünüb, keyfiyyətli mətnlər yaza bilmələri üçün sovet təhsil sistemi də düzgün metodikadan istifadə etmirdi.
Çünki dediyim kimi, mövzular şablon idi. İnsanlara azad düşünmək və fikrini sərbəst ifadə etmək imkanı verilmirdi. Biz inşa yazarkən öz düşüncələrimizi yox, kimlərinsə basmaqəlib fikirlərini əzbərləyib, kağıza köçürürdük. Bəli, bu müəyyən mənada qrammatik baxımdan savadlı yazmaq, düzgün cümlə qurmaq vərdişi aşılayırdı, ancaq sərbəst, geniş, elmi, fəlsəfi düşünməyi öyrətmir, bədii təxəyyülə, xəyal gücünə meydan vermirdi.
İndisə ümumiyyətlə heç yerdə heç kəsə mətn yazmaq öyrədilmir. Elə bu səbəbdən savadlı-səliqəli mətnlər də, keyfiyyətli esselər də günü gündən azalır.
Mən burada - feysbukda savadlı, səviyyəli mətn görəndə hədsiz sevinir, hətta şərh yazaraq, buna görə təşəkkürümü bildirirəm. Ancaq etiraf edim ki, belə statuslar çox azdır. Hətta bir çox tanınmış qələm sahiblərinin, kitab müəlliflərinin yazdıqlarını çox zaman oxuya bilmirəm. Belə bir söz var: oxunaqlı. Bu sözü həmin mətnlərə aid etmək olmur.
Emin Əmrullayev də, düşünürəm ki, bunu nəzərdə tutur. O səhv etmirəmsə, ABŞ-da oxuyub. Tomas Vulfun romanını tərcümə edərkən Amerika məktəblərində inşa yazısına böyük önəm verildiyindən mən də xəbərdar olmuşam. Görünür, Amerikanın inkişafında bu amilin rolunu təhsil nazirimiz də anlayıb və burada bizdə olmasını da xəyal edir.
Bəli, bizdə bunu ancaq xəyal etmək olar. Çünki təkcə abituriyentlər yox, tələbələrin, müəllimlərin, professorların, hətta redaktorların, deputatların, nazirlərin çoxu normal mətn yazmaq qabiliyyətindən məhrumdur. İnanın ki, belə yazıçılar, şairlər, ailmlər, hətta akademiklər də var.
Adını yazmaq istəmirəm, çünki mənə pisliyi keçməyib, ancaq bir dəfə bir akademikin kitabını redaktə edərkən buna şəxsən əmin olmuşam.
MİA.AZ
SON XƏBƏRLƏR
Ole Gunnar Solskjaer: "Avropaya getmək üçün ilk 3-ə girməliyik"
Türkiyə Kuboku: "Beşiktaş" "Göztəpə"yə uduzub
NATO-nun baş katibi Ukrayna XİN başçısı ilə bir arada: "Putin sülh təkliflərini qəbul etmək əvəzinə, şərtlərdən danışır”
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
Hikmət Hacıyevə ağır itki üz verib
Polşanın müdafiə naziri: "Aİ NATO-nu əvəz edə bilməz"
David İşxanyan Bakıda məhkəmədə: “Serj Sarkisyan və Samvel Babayan..." - FOTOLAR (YENİLƏNİB)
Süleyman Süleymanlı Baş Prokurorluğun İstintaq İdarəsinə çağırılıb
Manya Səxavətqızı ilə daha bir görüş keçirilib - FOTOLAR
Saxlanılan aktyor ev dustaqlığına buraxıldı - FOTOLAR
Türkiyədə torpaq sürüşməsi: dağıntı altında qalan var
“Azərsu” ASC-nin sabiq sədrinin qardaşı oğlu haqda gözlənilməz təyinat - Eldar Əzizova müavin gətirildi
Hərbi kolleclərin məzunları barədə qərar verildi
Müğənni verilişdə yıxıldı - VİDEO
Goranboyda şok olay: valideyn müəllimi döyüb
Ayxan Hacızadə: "Əgər Fransa sülh sazişinin tezliklə imzalanmasını dəstəkləyirsə, o zaman..."
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
NAZİR XİDMƏT RƏİSİ İLƏ QALMAQALLI İDARƏ RƏİSİNİ VƏZİFƏDƏN AZAD ETDİ - Sahil Babayevdən növbəti dəyişikliklər
Kamal Kılıçdaroğlu namizədliklə bağlı yekun qərarını açıqladı: "Az deyiblər, niyə 800-ü keçməsin ki..."
Həsən Kür xəstəxanadan evə buraxılıb
Bakıda silahlı şəxs tutulub
RƏİSLƏ İŞÇİ DALAŞDI, İŞƏ POLİS QARIŞDI - Dövlət Xidmətində dava
AQTA-nın Gəncə-Daşkəsən Regional Bölməsinə yeni rəis təyin olunub
Emin Əmrullayev məzunlara niyə problem yaradır? - Qalmaqal
Ağdərədə tapılan skelet Əsəddin Novruzov və Qurban Göyüşova aiddir? - Açıqlamalar (FOTO)
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Azərbaycanı boksçuları Serbiyada yarışa qatılacaq
Veysəloğlu Şirkətlər Qrupu, MŞ və TŞİİB-lə birgə jurnalistlər üçün müsabiqəsinə start verdi - Şərtlər
“Yazırlar ki, bu da özünü Çimnaza oxşadır”
Türkiyədə aktyor həbs olunub - "Boykot aksiyası"na görə
Məhkəmə Azər Qasımlı barəsində qərar verdi - Həbs müddəti uzadıldı
KTN-də ƏMƏLİYYAT: bir neçə vəzifəli şəxs qandallanıb - Prokurorluq detalları yaydı (YENİLƏNİB)
Türkiyədə qayıq batıb - 5 nəfər ölüb, 25 nəfər xilas edilib
Şirvan Şəhər İcra Hakimiyyətinin kotirovka sorğuları ləğv edilib
Gəncədə bank kartından pul oğurlayan şəxs tutulub
Aprelin 13-də buraxılış imtahanı keçiriləcək - Rayonar üzrə SİYAHI
Avropa İttifaqından qorxunc iddia: "Dünyada milyonlarla insan üçün dəhşətli olacaq" - "Biz bu fırtınanın qarşısını almaq üçün hər şeyə sahibik"
Müdafiə Nazirliyinin sabiq işçisi hakim qarşısında - 42 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə proses davam edir
İyun ayında neçə gün qeyri-iş günü olacaq? - Açıqlama
