Rusiya və İran fəallaşır, Qərb isə... - Neft bitəndən sonra nə edəcəyik?
07-07-2022 [17:28]
Samir Feyruzov
***
Maraqlı hadisələr baş verir: Rusiya Şərqi Avropada (Ukraynada) sürətlə irəliləyir, amma siyasi müstəvidə Cənubi Qafqazı itirir.
ABŞ-ın Cənubi Qafqazda ciddi şəkildə aktivləşməsi Rusiya-İran birliyinin yeni modelini də ortaya qoyub. Azərbaycanın Türkiyə vasitəsilə Qərbə yaxınlaşmasını Rusiya və İran özünün maraqlarına zidd hesab edir. Diqqət ediriksə, Rusiya və İran Azərbaycanı birgə “vurur”.
Regionda və dünyada baş verən proseslər o qədər həssas hal alıb ki, kifayət qədər ehtiyatlı və təmkinli davranmaqdan başqa yolumuz yoxdur. Türkiyədə belə bir fikir var ki, Azərbaycanı Rusiyadan qoruya bilərik, amma İrandan yox! Ciddi və düşündürücü məsələdir.
- Azərbaycan Qərb üçün əsasən enerji amilinə, təbii sərvətlərinə görə cəlbedicidir. Demokratik “dəyərlər”in təşviqi digər ölkələr kimi, Azərbaycana da təzyiq vasitəsidir. Azərbaycan neft-qazı istismar ediləndən sonra ölkənin Qərb üçün cəlbedici heç bir xüsusiyyəti də qalmayacaq. Hesablamalara görə, 2024-cü ildə neft gəlirləri kəskin şəkildə azalacaq, 2035-2040-cı illərdə isə neft ehtiyatları əhəmiyyətli dərəcədə tükənəcək.
- Azərbaycan Rusiya üçün təkcə enerji amilinə, təbii sərvətlərə görə yox, həm də coğrafi, strateji mövqeyinə, tarixi xəritəsinə görə cəlbedicidir. Rusiya imperializmi Belarus, Ukrayna, Moldova kimi Cənubi Qafqazı da öz ərazisi hesab edir. Bizim 15-20 il zamanımız var, əgər bu müddət ərzində ölkəni ayaqüstə saxlaya biləcək və neftdən asılı olmayan güclü iqtisadiyyat yaratmasaq, bu, Qərbin bizdən könüllü qopması, Rusiyanın təcavüzü ilə nəticələnə bilər. Bu gün neft ehtiyatları bizə ciddi manevr imkanları qazandırıb, sabah neft-qaz olmayandan sonra iqtisadi-siyasi müstəqilliyimizi də itirmək təhlükəsi ilə üz-üzə dayana bilərik.
Qısa haşiyə: Müharibə başlayandan bu günə qədər Rusiyanın Ukraynada işğal etdiyi ərazinin sahəsi təxminən 130 min km2-dir. Bu, Gürcüstan ərazisindən təxminən 2 dəfə, Ermənistan ərazisindən isə 4 dəfə böyük ərazi deməkdir. Rusiyanın ələ keçirdiyi torpaqların sahəsi Azərbaycan ərazisindən də böyükdür.
Rusiyanın Azərbaycana hərbi təhdid imkanları o vaxt az olardı ki, Dağıstan və Çeçenistan müstəqil ölkə olsun və ortada bufer bölgə yaransın. O da yoxdur.
Bəs təhlükələr hansı istiqamətlərdən boylanır?
Ölkənin şimalından Rusiyanın müdaxiləsi (“şimal cəbhəsi”), şərqdə İranın aktivləşməsi (“Bakı kəndləri”), qərbdə qisasçi erməni qüvvələrin (“Qarabağa klanı”) aktiv fazada fəaliyyət quracağı ehtimalı bəlli təhlükələrdir. Bəs nə etməliyik? Heç şübhəsiz, Rusiya ilə mehriban qonşuluq siyasəti əsas prioritet kimi öz strateji əhəmiyyətini saxlamalıdır.
Proseslərin təhlili göstərir ki, bu gün regionda baş verən hadisələr bir çox hallarda 100 il bundan öncə baş verən hadisələrin təkrarıdır. 1918-ci ildə məğlub imperiya kimi Çar Rusiyasının parçalanmasından sonra Cənubi Qafqaz ölkələri Qərbə yön aldılar. Qısa müddət sonra Rusiya imperiyanın yeni formatına - “ittifaq”a çevrildi, Cənubi Qafqaz ölkələri də müstəqilliklərini itirmiş oldular. 1991-ci ildə SSRİ dağılandan sonra isə Rusiya “federasiya” modelinə keçdi, hazırda tərkibində 22 respublika mövcuddur.
Mia.az
SON XƏBƏRLƏR
Məşhur aparıcı "telefon dələduzu"nun "toru"na düşüb
Livanın baş naziri: "ABŞ rəsmiləri bizə zəmanət verib, ancaq..." - Bəs, Tel-Əvivdən nə deyirlər?
Bu gün sizi nə gözləyir? - BÜRCLƏR
"Kontakt Home" ilə jurnalist arasında narazılıq böyüyür - "Ayıbdır, vətəndaşları, məhkəmələri aldatmayın"
Şamaxı sakini Rusiyada qadın zorlayıb, daha sonra isə Azərbaycana qaçıb - Təfərrüat
Netanyahu ilə müdafiə naziri İrana hücumla bağlı razılığa gəlib: "Bu hücum qəfil və ölümcül olacaq"
Sabah Səbail rayonunun bir hissəsində qaz təchizatı dayandırılacaq
Elza: "Xəbərdarlıq etdilər ki, bəzi əbləhlərdən özünü qoru"
Cəlilabadda zəlzələ olub
Gömrük Komitəsində dəyişiklik - İdarə rəisi vəzifədən çıxarıldı
Əli Əhmədovun bacısı oğlu müşavir təyin olunub
İcra başçısının oğlunun fermasında dəhşətli faciə yaşanıb - Ana fəryad edir, qarşı tərəf isə... (VİDEO)
Leyla Əliyeva Mərakeşdə Milli Observatoriyanın vitse-prezidenti ilə görüşüb - FOTOLAR
DEPUTATLAR TOPLANIR: hansı qanunlar dəyişir? - SİYAHI
Məşhur futbolçu qadın zorlayıb - Haqqında cinayət işi açıldı
Türkiyə 18 gündür itkin düşən tələbənin meyiti tapılıb
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
Məhkəmə həbs olunan sabiq şöbə müdiri barədə qərar verib
BMT rəsmisi İsrailə çağırış elədi: "Atəşkəs vacibdir"
Mərakeşdə zəlzələ olub - 4,5 bal gücündə
Prezident İlham Əliyev fərman imzaladı - Dəyişiklik
COP29 zolaqları: bu küçələrə avtomobillər daxil ola bilər - SİYAHI
Keçmiş rəislərə hökm oxundu - SİYAHI
Pensiyalar niyə gecikir? - DSMF cavabdan yayınır
Sabahdan intensiv yağış yağacaq - Xəbərdarlıq
Vəkilin əl-qolunu bağlayan şəxsə hökm oxunub
Hizbullah: "İsrail mövqelərinə ağır zərbələr vurduq"
Partiya funksioneri 25 yaşlı qızı konsertdə yumruqlayıb - FOTO
Beynəlxalq Bankdan şikayətçiyə anormal cavab verilib: "Saat 14:00-a kimi etməmisinizsə, 4,5 gün ərzində..."
Şahin Mustafayev İranın xarici işlər naziri ilə müzakirə aparıb
Deputat Ramid Namazov Ziyafət Əsgərovu əvəzləyib
Azərbaycan yığması Estoniyaya qarşı matçı Bakıda oynamayacaq
Əhalinin sayı açıqlanıb - Qadınlarn sayı çoxdur
Sabah yağış yağacaq
İsrail Livanda xəstəxanaya raket atıb - Üç həkim ölüb
ABŞ-dan İrana Trampla bağlı sərt xəbərdarlıq: "Əgər nəsə olsa..."
“Express Bank”ın mənfəəti azalıb, xərcləri artıb
"AAAF Park" işıqpulunu ödəmir - Sakinlər imdad diləyir
Vəzifəli şəxs zorla qız qaçırıb - İşə polis qarışıb
Prezident İlham Əliyev sərgi iştirakçılarına məktub göndərdi - MƏTN