Həftəsonu Milli Məclisin yanından keçəndə DYP-nin əməkdaşı avtomobilimi saxladı. Sənədlərimi yoxlayanda sürdüyüm maşının öz adıma qeydiyyatda olmadığını görüncə, etibarnamə tələb etdi.

Mən də maşının sahibinin – həyat yoldaşımın yanımda oturduğunu bildirdim. O isə xatırlatdı ki, əgər maşının sahibi yanımda olmasaydı cərimə olunacaqdım. Söhbətin nədən getdiyini bilsəm də son 5 ildə ilk dəfə idi məni saxlayan DYP işçisindən bu addımı görürdüm. Vəziyyətdən istifadə edib məsələnin dərinliyinə getməyə qərar verdim. Aramızda müzakirə (fikir mübadiləsi də demək olar) başladı. Mən maşının birgə nikah dövründə alındığı üçün birgə mülkiyyət olduğunu əsas gətirərək nikah sənədinin olduğu halda etibarnaməyə ehtiyac olmadığını və bu fikrin notariuslar tərəfindən də təsdiq edildiyini (əslində bu təklif bizə onlardan gəlmişdi), bu vaxta qədər digər DYP əməkdaşları tərəfindən bu məsələnin qaldırılmadığını bildirdim. Polis müfəttişi isə İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 332.1-ci maddəsinə istinad edərək bunun üçün 40 manat cərimə nəzərdə tutulduğunu bildirdi. Üstəlik fikrini gücləndirmək üçün Bakı Şəhər Dövlət Yol Polisi İdarəsinin baş inspektoru, polis mayoru Araz Əsgərlinin bununla bağlı youtube kanalındakı açıqlamasını göstərdi. Təxminən 15-20 dəqiqəlik müzakirənin nəticəsi olaraq sonda polis əməkdaşını çətinliklədə olsa haqlı olduğuma inandıra bildim.

Ancaq evə gələn kimi məsələ ilə bağlı araşdırma aparmağa başladım. Məlum oldu ki, analoji problemlə bağlı Gəncə Şəhər Məhkəməsinin müraciəti əsasında Konstitusiya Məhkəməsi bu işə baxıb və 24 iyul 2023-cü il tarixində bununla bağlı qərar verib. Qərar “Azərbaycan Respublikası İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 332.1-ci maddəsinin “Yol hərəkəti haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 37-ci maddəsinin I hissəsinin 1-ci bəndi ilə əlaqəli şəkildə şərh olunmasına dair” adlanır.

Deməli, 2 noyabr 2022-ci il tarixində Gəncə şəhər sakini A.Səfərov analoji vəziyyətlə üzləşib və o, Gəncə Şəhər DYP-sinin inspektoru tərəfindən İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 332.1-ci maddəsi əsasında cərimə olunub. A.Səfərov həmin qərardan Gəncə Şəhər Məhkəməsinə şikayət verib. Şikayət onunla əsaslandırılıb ki, o, idarə etdiyi maşını birgə nikah dövründə alıb və buna görə nikah haqqında şəhadətnaməni DYP əməkdaşına göstərsə də faydası olmayıb. A.Səfərov Ailə Məcəlləsinin 33.1-ci və Mülki Məcəllənin 225-ci maddələrinə istinad edərək məhkəmədən qeyd olunan qərarın ləğv edilməsini xahiş edib.

Həqiqətən də Gəncə şəhər sakininin ərizəsində göstərdiyi arqument güclüdür. Çünki ər-arvaddan birinin adına nikah dövründə əldə edilmiş əmlakın onların ümumi birgə mülkiyyəti olması prezumpsiyası mövcuddur. Ailə Məcəlləsinin 32.1-ci maddəsinə müvafiq olaraq, nikah müddətində ər-arvadın əldə etdikləri əmlak onların ümumi birgə mülkiyyəti sayılır.

Həmin Məcəllənin 33.1-ci maddəsinə əsasən, ər-arvadın ümumi əmlakı üzərində sahiblik, istifadə və sərəncam hüququ onların qarşılıqlı razılığı əsasında həyata keçirilir. Ailə Məcəlləsinin 33.2-ci maddəsinə görə isə ər-arvadın rəsmi reyestrdə qeydə alınmalı olmayan ümumi daşınar əmlakı üzərində sərəncam əqdini onlardan biri həyata keçirirsə, bu halda güman edilir ki, o, digərinin razılığı ilə hərəkət edir. Müraciətedən hesab edir ki, sadalanan normalarda ər-arvadın ümumi əmlak üzərində sahiblik, istifadə və sərəncam hüququnun qarşılıqlı razılıq əsasında həyata keçirilməsi müəyyən edilmiş, həmin razılığın forması ilə bağlı isə qanunvericilikdə hər hansı tələb irəli sürülməyib. (Ailə Məcəlləsinin 33.4-cü maddəsindəki hal istisna edilməklə).

Konstitusiya Məhkəməsinin Plenumu qanunvericilikdə qeyd edilən anlayışların izahını verməklə yanaşı tövsiyələr verib. Məhkəmə Milli Məclisinə tövsiyə edib ki, nəqliyyat vasitəsinin mülkiyyətçisi olmayan şəxsin nəqliyyat vasitəsini idarə etməsi üçün etibarnamənin zəruriliyi tələbinin müvafiq qanunvericilikdə aradan qaldırılsın. Eyni zamanda digər tövsiyədə qeyd edilir ki, İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 332.1-ci maddəsi ilə müəyyən edilən inzibati məsuliyyət tətbiq ediləndə ər-arvadın ümumi mülkiyyət hüququna dair şəhadətnaməsinin olduğu hallar istisna edilsin.

Göründüyü kimi, Konstitusiya Məhkəməsinin qərarında 2 ilə yaxın vaxt keçsə də Milli Məclis tərəfindən bu istiqamətdə hər hansı addım atılmayıb. DYP isə bu vəziyyətdən istifadə edərək cərimə rıçaqlarından istifadə edir. Ümid edək mətbuat bu məsələni gündəmdə saxlayacaq və parlamentdən bunu öyrənəcək.

Samir Əliyev

İqtisadşı ekspert

MİA.AZ